James Strouse’s Grace is Gone: Louterende meditatie over de pijn van verlies

GRACE IS GONE

Film maakt het mogelijk om de grootschalige impact van een conflict te illustreren door het te herleiden tot een kleine, menselijke schaal. Getuige Grace is gone, een klein maar aangrijpend drama over een manager van een doe-het-zelf zaak, Stanley Philips, die verneemt dat zijn echtgenote tijdens een militaire missie in Irak sneuvelde en niet weet hoe hij dat tragische nieuws aan zijn twee dochters Heidi en Dawn moet overbrengen. Grace is weg en achterblijver Stanley wordt geconfronteerd met zijn onvermogen om te communiceren en om te gaan met verlies.

Een familietrip naar een pretpark biedt een uitweg. De tocht wordt een verwerkingsproces dat ook de vader-dochter-relaties versterkt. Het idee voor deze dramatische roadmovie rijpte bij debuterend scenarist-regisseur James Strouse (die ook het script voor Lonesome Jim schreef) toen hij een uitzending zag over familieleden van in Irak gesneuvelde soldaten. “Hoe overleeft hun waardensysteem het verlies van
een dierbare vroeg ik me af,” aldus Strouse, “een vanuit dat standpunt vertelde film leek me verhelderend”.

Grace is gone werd geen polemische film, geen antioorlogspamflet, maar een meditatie over verdriet, verwerking en verandering. Het
conservatieve hoofdpersonage wordt respectvol benaderd en er is aandacht voor rituelen (de manier waarop het leger overlijdens aankondigt). Strouse heeft oog voor het kleinschalige. Zo laat de jongste dochter haar uurwerk elke dag op hetzelfde tijdstip een signaal geven, omdat ze weet dat op dat moment zij en haar moeder aan elkaar denken.

We zien ook Stanleys krampachtigheid, gesymboliseerd door zijn kunstmatig enthousiasme voor teamspirit op de werkvloer, afbrokkelen
en plaatsmaken voor empathie en kwetsbaarheid. Uiteindelijk beseft Stanley dat hij zijn energie (de saleskreet die hij propageert bij zijn team heeft iets triest) in andere, meer menselijke, dingen moet investeren.

Een duidelijke maar onnadrukkelijke metafoor voor het Amerikaanse ‘engagement’ in Irak. Opmerkelijk subtiel aangezien hoofdacteur
en producent John Cusack werd gedreven door woede in zijn verlangen dit project gefinancierd te krijgen. “Het startte toen de regering Bush foto’s van gesneuvelde soldaten verbood,” stelt Cusack, “dat was afschuwelijk. Het leek me noodzakelijk om het verhaal te vertellen van een van die met de Amerikaanse vlag bedekte lijkkisten. Ik vond het een goed idee om de oorlogsslachtoffers te vermenselijken en de offers die mensen brengen voor de oorlog minder abstract te maken. Dat zoiets in het hedendaags Amerikaans klimaat al subversief lijkt, is bijzonder triest”.

Grace is gone maakt wat verdrongen is zichtbaar, graaft in het collectieve Amerikaanse onderbewustzijn en toont de waarheid over een emotionele ervaring. Beelden van het thuisfront zeggen iets over de oorlog. Dit kleinschalig drama is meer In the valley of Elah dan
Redacted, maar ook het humane is politiek. “Politieke kunst heeft een slechte reputatie,” weet Cusack, “maar in een cultuur die de dood negeert of verbergt, is alleen al het tonen ervan een politieke daad. Wanneer we weigeren om te gaan met de drama’s en pijn veroorzaakt door oorlog, dan zijn we pas werkelijk gek geworden”.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 615, mei-juni 2011)

GRACE IS GONE: drama / reg. & sce. James C. Strouse / fot. Jean-Louis Bompoint / mon. Joe Klotz / muz. Max Richter / act. John Cusack (Stanley Philips), Shelan O’Keefe (Heidi Philips), Gracie Bednarczyk (Dawn Philips), Alessandro Nivola.