Darren Aronofsky’s The Fountain: Een magisch liefdesverhaal

THE FOUNTAIN

Darren Aronofsky vergelijkt zijn werk “met wandtapijten, ik ben geïnteresseerd in vele zaken en weef ze door elkaar”. Hij liet zich inspireren door Gilgamesj, de bijbel, Maya-mythes, Juan Ponce de León, Kubricks ‘2001’ én Bowie’s ‘Space Oddity’. “Maar in de grond is The Fountain een eenvoudig liefdesverhaal,” stelt Aronofsky, “over het verlies van iemand en wat dat je leert”.

“Ik wil ‘vervoerd’ worden door een film,” zegt Darren Aronofsky, “zelf hoop ik mensen mee te voeren naar plaatsen die ze nog niet zagen”. Ook voor zijn derde film verlaat hij platgetreden paden. The Fountain is een artistieke film met hoog entertainmentgehalte, een spiritueel geladen visuele trip die verwondering en angst verbindt via een gelaagd romantisch verhaal over passie en sterfelijkheid.

THE FOUNTAIN

De ene rode draad verbergt de andere. Achter de zoektocht naar eeuwig leven schuilt een speurtocht naar liefde. De film heeft niet alleen een pijnlijke ontstaansgeschiedenis maar ook een complexe voedingsbron. Behalve fascinatie voor wetenschap (via co-scenarist Ari Handel), spiritualiteit en geschiedenis werkte ook angst inspirerend. Aronofsky schrok toen zijn ouders kanker kregen. Terwijl hij als kind “heel bang was geweest van de bom” werd de dood plotseling erg concreet en persoonlijk.

The Fountain gaat over die angst én over het aanvaarden van de eigen dood en die van geliefden. Maar ook over hoe sterfelijkheid het menszijn definieert. Want in onze angst voor de dood en obsessie voor jeugd (perfecte lichamen, eeuwig leven) gaat spiritualiteit verloren. Serieuze zaken allemaal, maar ernst werkt voor Aronofsky niet verlammend.

THE FOUNTAIN

Zijn aanpak is cerebraal én emotioneel. Hij viseert de geest en het hart van de kijker. THE FOUNTAIN heeft een authentieke emotionele impact voor wie zich door de beelden laat ‘meeslepen’. Aronofsky herinnert er ons aan dat film een visueel medium is en dat beeldende kracht niets te maken heeft met ‘verstand op nul’ effecten. Verwondering stimuleert de geest in deze onderhoudende maar veeleisende film.

The Fountain is tegelijk melodrama, sciencefiction en avonturenverhaal. Pure cinema en een totale film. Aronofsky vertelt drie verhalen. Hugh Jackman speelt een Spaanse conquistador die koningin Isabel moet redden van inquisiteur Silecio door de boom van het leven te vinden, een wetenschapper die een kankerremedie wil ontdekken om zijn zieke vrouw Izzi te redden en een astronaut die via een zweeftocht naar een stervende ster het eeuwige leven zoekt.

Drie rollen en drie tijdperken – verleden (1500), heden (2006) en toekomst (2500) – maar één personage en één verhaal. Tomas/Tommy/Tom Creo (‘ik geloof’) is een soort Prometheus, een uitvinder die de mens helpt overleven en de kloof met de Goden dichten. Maar daarbij vergeet te voelen en leven. Want in het aanvaarden van (onze) sterfelijkheid schuilt juist de kans intenser te leven.

THE FOUNTAIN

Wanneer de stervende Izzi Tommy vraagt om te gaan wandelen, negeert hij de vrouw die hij in zijn labo tracht te redden. Het geloof in de wetenschap vs. de keuze intens te leven en eenvoudige zaken te doen met mensen van wie men houdt. Gevat in een emo-puzzel die de drie verhaallijnen visueel verbindt.

De verhaal-in-verhaal-structuur is geen spielerei. De 16de-eeuwse trip blijkt een verhaal uit het boek dat Izzi in 2006 schrijft om Tom het te laten afwerken als deel van zijn rouwproces. In haar louterende fictie wordt Tomas een geobsedeerde strijder die vecht voor het eeuwige leven. Via het centrale hedendaagse liefdesverhaal belanden we bij een in het verleden gestarte initiatietocht.

Het traject leidt van duisternis naar licht, van een donker woud naar een goudgele sterrenhemel, van de boom van de kennis naar die van het leven, van fysieke ziekte naar spirituele genezing. Een tocht die evengoed een uit het onderbewustzijn spruitende herinnering kan zijn. Want zelfs periodes die verbonden lijken met verbeelding worden door Aronofsky als realiteit voorgesteld.

THE FOUNTAIN

Van cynisme is hier geen spoor. De film baadt zowel in schoonheid als in emoties. Aronofsky is behalve een conceptueel en visueel artiest ook een romanticus. Liefde en (on)sterfelijkheid gaan bij hem samen. Net zoals dood en schepping. De boom blijkt bron van dood en leven. Zo komt Aronofsky bij de mythe van Ouroboros uit; de staart-eter symboliseert de cyclische aard van de natuur.

Aronofsky spreekt over recyclage en zet zijn vormgeving in het teken van de cirkel. En openheid. The Fountain is een tegelijk episch en intimistisch visueel gedicht. Emotioneel meeslepend en spiritueel stimulerend. Wonderbaarlijke cinema.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 572, maart 2007)

FESTIVAL DE DEAUVILLE – 7 SEPTEMBER 06

THE FOUNTAIN: reg. Darren Aronofsky / sce. Darren Aronofsky & Ari Handel / fot. Matthew Libatique / prod. des. James Chinlund / mon. Jay Rabinowitz / muz. Clint Mansell / act. Hugh Jackman (Tomas, Tommy, Tom Creo), Rachel Weisz (Isabel, Izzi Creo), Ellen Burstyn (Dr. Lillian Guzetti), Mark Margolis (Avila), Stephen McHattie (Silecio) / pro. Eric Watson, Arnon Milchan & Iain Smith / U.S.A. / 2006 / 96’ / dis. Fox

THE FOUNTAIN