François Truffauts Tirez sur le Pianiste: Poëtisch, tragikomisch sprookje

feb 9, 2017   //   by Ivo De Kock   //   actueel, dvd, film, genre, regisseur, tragedie, Truffaut  //  No Comments

TIREZ SUR LE PIANISTE

“Is cinema belangrijker dan het leven?” vroeg François Truffaut zich af. En als een soort antwoord opperde hij “filmliefhebbers zijn zieke mensen” en benadrukte hij “ik heb altijd een weerspiegeling van het leven verkozen boven het leven zelf.” Zoveel was duidelijk, de Franse cineast was gebeten door het virus film. Wanneer in zijn tweede film, Tirez sur le Pianiste, Charlie, Lena en twee kidnappers de baan opgaan zien ze voor zich een vrachtwagen met een ‘Cahiers du cinéma’ embleem. Het blad waar Truffaut als criticus voor schreef en dat werd opgericht door zijn spirituele vader André Bazin. De man aan wie hij Les quatre cents coups opdroeg.

Truffaut was 10 toen hij als een bezetene films begon te bekijken, 15 toen hij zijn eerst filmclub opzette, 21 toen hij startte met het schrijven van filmbesprekingen, 23 toen hij een eerste kortfilm (Une Visite) maakte (Les Mistons en Histoire d’eau zouden volgen) en 24 toen hij zijn eerste script afleverde (A bout de souffle). Toch leidde dit traject niet recht naar de regiestoel. Truffaut zag zich immers vooral als een man van het woord en droomde eerder van een job als uitgever.

TIREZ SUR LE PIANISTE

Maar André Bazin stimuleerde hem om regisseur te worden. Dankbaar droeg Truffaut zijn debuutfilm op aan zijn mentor. Het autobiografische Les 400 Coups verbaasde in 1959 iedereen op het Festival van Cannes en werd zowel in Frankrijk als de V.S. een commercieel succes. Voor zijn tweede film ging Truffaut bewust een andere richting uit: Tirez sur le Pianiste houdt het midden tussen een traditionele genrefilm en een avant-garde experiment.

Deze David Goodis-verfilming is een tragikomisch sprookje dat draait rond een bevreemdend personage (getormenteerd door zijn verleden) en een verwarde plot (met achtervolgingen en ontvoeringen). De film vertelt het levensverhaal van een verlegen pianist die de twee vrouwen waarvan hij houdt niet kan redden.

TIREZ SUR LE PIANISTE

Charlie is een kwetsbaar en poëtisch individu opgesloten in de eigen gedachten. Iemand met een dubbele indentiteit: kroegpianospeler Charlie en concertpianist Edouard Saroyan. Truffaut voert tijdsprongen (ellipsen, flashbacks) en gedurfde stijlexperimenten (Raoul Coutard werkt met beperkte belichting en nerveuze camerabewegingen, Truffaut gebruikt beeldoverdrukken) door.

Tirez sur le Pianiste wijst de kijker er constant op dat hij naar film zit te kijken. Daardoor werd het een interessant studieobject en een cultfilm. Een aantal zaken zouden nog terugkeren in het oeuvre van Truffaut: een vrouw die een machteloze man beschermt door hem in de kelder te verbergen (Le Dernier Métro, Vivement Dimanche!), een lied dat toon en ritme van de film aangeeft (Truffaut, die hield van mensen die snel praten, liet Boby Lapointe een volledig nummer afratelen) en een worstelen met fysiek geweld. Illustratief voor de respectvolle houding van Truffaut was zijn weigering om te parodiëren. Want een parodie was in zijn ogen anti-artistiek.

IVO DE KOCK

TIREZ SUR LE PIANISTE: François Truffaut, F, 1961, 100, met Charles Aznavour, Marie Dubois, Nicole Berger, Michèle Mercie; extra’s: op disc 7 van Truffaut Box 2: Kortfilm ‘Les Mistons’ (1957, 23’); screentests Jean-Pierre Léaud, Patrick Auffay, Richard Kanayan voor ‘Les 400 Coups’; Truffaut aan het werk met ‘Domicile Conjugal’ scenarist Bernard Revon; laatste verschijning van Truffaut in het openbaar (Apostrophes n.a.v. ‘Vivement Dimanche!’); Truffaut over de Antoine Doinel-cyclus; Truffaut praat over en becommentarieert enkele scènes van ‘Tirez sur le Pianiste’; screentest van Marie Dubois; dis A-Film.

FRANCOIS TRUFFAUT

Leave a comment