I, Daniel Blake van Ken Loach: A working class hero
I, DANIEL BLAKE
Met zijn tweede Gouden Palm, I, Daniel Blake, verdedigt de 80-jarige Ken Loach vernederde arbeiders. Een sociaal melodrama dat stelling neemt.
Woede. Omwille van die emotie kapte Ken Loach met zijn voornemen om na Jimmy’s Hall geen fictiefilms meer te maken. “We moeten toch allemaal langer gaan werken,” klinkt het schamper, “toen mijn scenarist Paul Laverty en ik geconfronteerd werden met schrijnende verhalen over armoede, werkloosheid, falende gezondheidszorg en repressieve arbeidsbemiddeling konden we niet anders dan ze te vertalen in een film.”
I, DANIEL BLAKE
Dat werd I, Daniel Blake, een sociaal melodrama waarin de “bewuste wreedheid” van de overheid wordt aangeklaagd en de Britse cineast het voor een onrechtvaardig behandelde arbeidersklasse opneemt.
De regisseur van Riff-Raff, Bread and Roses en It’s a free world... heeft wat met working class heroes. “Arbeiders zijn boeiender omdat ze dichter bij de moeilijke beslissingen omtrent overleven staan,” zegt Loach, “kwetsbaarder ook en emotioneel naakter, met minder remmingen. Wanneer ik in de problemen zou zitten zou ik niet in een rijke omgeving willen wonen maar in een omgeving waar arme mensen leven.”
KEN LOACH
Het is duidelijk aan welke kant Loach staat; voor objectieve afstandelijkheid of nuancering zit je bij hem fout. “Ik vind het laf om bij bepaalde verhalen afstand te houden,” stelt Loach, “filmmakers moeten stelling nemen en niet zomaar wijzen op symptomen. Ze moeten naar het grotere beeld kijken en mensen doen inzien wat er voor verandering kan zorgen.”
Dat leidt tot een soort binaire sociale cinema. In de openingsscène volgen we een telefonisch duel tussen een door een hartziekte gevelde zestiger en een anonieme ambtenaar die deze steuntrekker via absurde vragen in een hokje wil klasseren. Daniel Blake wordt fijngemalen door een kafkaiaanse bureaucratie die hem in een Catch 22 situatie wurmt: hij mag niet werken maar tegelijk moet hij werken.
Anders dreigt hij financieel gestraft te worden, net zoals de alleenstaande-moeder-van-twee Katie die hij ontmoet wanneer ze hardhandig uit de kantoren van de sociale dienst wordt gezet. De geïsoleerde arbeiders worden elkaars steun en toeverlaat.
I, Daniel Blake draait uit op een krachtmeting tussen het lompenproletariaat en een neo-liberale overheid die de verzorgingsstaat al lang heeft opgegeven. De arbeiders worden gestraft en vernederd; in een schrijnende voedselbankscène stort een door honger en stress uitgeputte Katie voor de ogen van haar kinderen in.
I, DANIEL BLAKE
Daniel rebelleert door met een spuitbus en een dosis humor een stukje straattoneel op te voeren. De Italiaanse regisseur Luchino Visconti verklaarde ooit zijn liefde voor melodrama “omdat het gesitueerd is op het raakvlak van leven en theater” en Loach volgt hem daarin. Daniel, die zich in de leeuwenkooi van een wreedaardig kapitalisme bevindt, voert op straat een tragisch stukje commedia dell’arte op waarmee hij een gemeenschapsgevoel creëert bij de toeschouwers.
Ken Loach was altijd al begaan met het vatten van leven op film maar dan wel via realisme met komische en theatrale accenten. I, Daniel Blake is geen kitchen sink documentaire maar een theatraal melodrama dat alles uitvergroot. Vernederingen, onrecht, schaamte- en schuldgevoelens. Uiteraard zonder nuances en happy end. Maar met des te meer overtuiging en woede.
Citaten Ken Loach uit interview tijdens Film Fest Gent
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in De Filmkrant, december 2016)
I, Daniel Blake **** UK, 2016 / REGIE KEN LOACH /100 MINUTEN / MET DAVE JOHNS, HAYLEY SQUIRES, BRIANA SHANN, DYLAN PHILIP MCKIERNAN / DISTRIBUTIE CINÉART
I, DANIEL BLAKE