Gus Van Sants The Sea of Trees: Louterende dodentocht
THE SEA OF TREES
Het survival verhaal is – met films zoals All is Lost, The Revenant en The Martian – terug van weggeweest. Met dank aan de tijdsgeest die metaforische verhalen over zich in een ‘wildernis’ bevindende eenzame mensen op de agenda zet. Overlevingsdrama’s zoals Sean Penns Into the Wild en Gus Van Sants Gerry introduceerden eerder al het ‘man vs wildernis‘ thema. Vooral Van Sant is thuis in morbide zwerftochten met films zoals Elephant en Last Days. Met The Sea of Trees gaat hij opnieuw op pad. Ditmaal voor een louterende overlevingstocht door een magisch Japans zelfmoordbos (Aokigahara) gevonden bij het googelen van “a perfect place to die”.
The Sea of Trees werd neergesabeld bij zijn Cannes-première en dat kunnen we enigszins begrijpen. De film lijkt een extreem publieksvriendelijke reboot van Gerry. Met een flash-back structuur die het waarom en de trauma’s verklaart, dramatische plotwissels die voor spanning moeten zorgen en een relatief happy end (de verloren man die zichzelf terugvindt).
THE SEA OF TREES
We zijn ver weg van moeilijk doordringbare, mysterieuze films zoals Gerry, Elephant, Last Days en Paranoid Park. Het lijkt of Van Sants poëtische, personage-gedreven sfeerfilms plaats moeten ruimen voor een themagedreven scenario-film. Alleen heeft Van Sant al vaker experimentele (To Die For, Psycho) en mainstream (Good Will Hunting, Finding Forrester, The Promised Land) films afgewisseld en donkere thema’s (Milk, Restless) zonder veel pathos geserveerd.
Dat koste Van Sant vaak waardering en een auteursstatus maar het past perfect bij zijn streven films te maken vanuit verschillende invalshoeken. Hier snijdt hij twee vertrouwde thema’s aan: the wild en home. De wildernis is een wondermooie ‘zee van bomen’, een bos dat een heus personage wordt. Arthur gaat er naartoe om er (zoals velen) zelfmoord te plegen maar stuit op een lotgenoot (Takumi) die gered moet worden wanneer hij zich bedenkt.
THE SEA OF TREES
Hun bizarre slopende odyssee door de vijandige natuur is zowel fysiek als pijnlijk en de ontmoeting met dode lichamen (heel klinisch gereduceerd tot leveranciers van warmhoudende kledingstukken) oogt surrealistisch. Parallel ontdekken we via flashbacks de ontspoorde relatie van een overspelige egoïst (Arthur) en een gefrustreerde alcoholiste (Joan). De scheiding wenkt tot een plotse levensbedreigende ziekte hen aan het denken en relativeren zet.
Beide verhalen gaan een andere richting uit na een erg extreme (maar voorspelbare) plotwending. Om af te sluiten met een poëtisch en romantisch louterend slot waarin de schuldbewuste man die zijn levenslust kwijt was via emoties en herinneringen het leven weer leert koesteren.
Gus Van Sant gaat hierbij over the top: zowel de verhaallijnen als de emoties, personages en zingeving worden heel nadrukkelijk geserveerd. Er is geen plaats voor onduidelijkheid, twijfel of mysterie. Dit is het verhaal van mensen die de weg kwijt zijn en zoals de referenties naar sporen en kruimels aangeven gaat dit terug naar oude sprookjes (Hansje en Grietje, Klein Duimpje) en overstijgt het culturele verschillen (Japanse versus Westerse cultuur) en de clash van persoonlijkheden (wetenschapper Arthur versus de in bosgeesten gelovende zakenman Takumi).
THE SEA OF TREES
De tocht is immers ook (en vooral) een inwendige reis van a tortured soul op zoek naar oriëntatie en evenwicht. Dingen waarvoor Google niet kan zorgen omdat ze in de eigen geest te vinden zijn. The Sea of Trees combineert deze zen spirit met harmonie tussen mens en natuur in een magische wereld waar de poort tussen het leven en het hiernamaals de vorm van een bloem aanneemt.
Een reïncarnatie van menselijke dromen en emoties. Hoe demonstratief Van Sant ook te werk gaat, de manier waarop hij een spirituele avonturenfilm laat overgaan in contemplatieve slow cinema werkt. Net zoals de spanning binnen de duo’s in beide verhalen werkt. Goede films moeten wringen. En The Sea of Trees is een goede film.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 665, mei-juni 2016)
THE SEA OF TREES
GENRE drama
REGIE Gus Van Sant
SCENARIO Chris Sparling
FOTOGRAFIE Kasper Tuxen
MUZIEK Mason Bates
CAST Matthew McConaughey (Arthur Brennan), Naomi Watts (Joan Brennan), Ken Watanabe (Takumi Nakamura), Katie Aselton (Gaberiella Laforte)
PRODUCTIE USA – 2015 – 110’
THE SEA OF TREES