4K restauratie: Body Double, Brian DePalma’s onderschatte thriller
BODY DOUBLE
De Franse cinefiele dvd- en Blu-ray verdeler Carlotta (knipoog naar Carlotta uit Alfred Hitchcocks Vertigo) opent haar nieuwe ‘Ultra Collector’-reeks (met telkens een boek én een 4K-gerestaureerde film op Blu-ray) gepast met Body Double, een onderschat meesterwerk van Hitch-fan Brian De Palma.
Bij zijn release in 1984 was deze thriller even omstreden als De Palma’s controversieel drieluik over moorddadig geweld Dressed to kill, Blow Out en Scarface. Het gerucht dat hij met Body Double een pornofilm gemaakt had bleek niet te kloppen maar critici bleven De Palma wel vrouwonvriendelijkheid verwijten.
BODY DOUBLE
Ten onrechte, deze Hitchcockiaanse film over dubbelgangers, verleiding en misleiding ontmaskert net de ”mannelijke blik’. Een duivels personage zet een ingewikkelde intrige op om een vrouw door een andere te vervangen. Net zoals Hitchcock is het De Palma vooral om de angst te doen. Angst om te worden betrapt, bang om verminkt te worden en de vrees om te zien wat men niet durft zien.
Maar daar waar Hitchcock universeel en tijdloos filmde, kiest De Palma ervoor de tijdsgeest te vatten. Body Double weerspiegelt de jaren tachtig, niet zozeer in de (herwerkte Rear Window en Vertigo) intrige maar wel in de look. De visuele filmstijl appelleert aan het publicitaire beeld dat in de eighties de realiteit (kledij, architectuur,…) en de perceptie van de realiteit (via film, televisie, clips,…) ging domineren.
BODY DOUBLE
De Palma verbindt dit met een herwerking van beide Hitchcockfilms (die in datzelfde jaar eindelijk weer werden uitgebracht) waarbij de seksuele onderstroom heel manifest wordt en het hoofdpersonage, B-filmacteur Jake Skully, alle perverse driften van James Stewart combineert. Hoogtevrees verandert in claustrofobie (angst op de filmset) en onmacht wordt verbonden met overspel (zijn vriendin) en moord (op de buurvrouw die hij begluurt). Bij de lustobjecten blijkt een blondine schuil te gaan achter een brunette. Het is een in de realiteit netjes geregisseerde porno-actrice.
Intellectuele spielerei? Niet echt, Body Double is een duizelingwekkende, meeslepende film die de toeschouwer trakteert op een visuele en emotionele achtbaanrit waarbij de architectuur van Los Angeles (de vliegende schotelachtige Chemosphere, Farmers Market en Mulholland Drive) en de fantasmen van een mislukte acteur deel blijken uit te maken van een kunstmatige realiteit.
BODY DOUBLE
De odyssee van Jake is zowat de koortsdroom van een werkloos acteur voor wie enkel een carrière als pornoacteur weggelegd lijkt. Een acteur die verwikkeld geraakt in een plot die zijn seksuele obsessie weerspiegelt. De Palma drukt ons nadrukkelijk op de mannelijke blik en bekritiseert de misogynie waar hij van beschuldigd wordt. Hij toont dat zowel Jake als het publiek bedrogen worden.
“Body Double stelt vragen bij de manier waarop in Vertigo een mooi, verleidelijk en suggestief vrouwelijk personage wordt gecreëerd,” aldus De Palma, “iets wat wij als filmmakers steevast doen; we creëren vrouwelijke illusies. Het gegeven situeren in de filmwereld was een Brechtiaanse techniek om te zeggen ‘dit gaat over het scheppen van illusies. Geloof niet wat je ziet. Laat je niet meeslepen door de emoties en de illusie want ik manipuleer je om te geloven wat ik wil dat je gelooft’”.
BODY DOUBLE
Het gerucht liep bij de release dat De Palma graag porno-actrice Annette Haven had gecast in de rol van Melanie Griffith maar dat blijkt volgens Susan Dworkins boek niet te kloppen. De Palma geraakte in Hitchcock-stijl wèl gefascineerd door haar, legde uren getuigenissen vast maar besloot uiteindelijk Haven enkel te gebruiken om zijn actrice een erotische dans aan te leren.
Tot ontgoocheling van de porno-actrice die daardoor niet uit haar getto kon breken. Als onzichtbare vrouw was Haven de echte body double en De Palma toonde zich geraakt door “de oceaan van verdriet, de maalstroom van woede waarmee ik geconfronteerd werd”. Ook de poppenmeester kwam niet ongeschonden uit het avontuur. Body Double is Brian De Palma’s Vertigo. Maar het bleef wel een ondergewaardeerd meesterwerk.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 665, mei-juni 2016)
BODY DOUBLE
BODY DOUBLE: Brian De Palma, USA 1984, 114′; met Craig Wasson, Melanie Griffith, Gregg Henry; extra’s: documentaires, boek ‘Double De Palma’ Susan Dworkin; FILM: **** / EXTRA’S: ****; dis. Carlotta.
BODY DOUBLE