Wes Anderson The Grand Budapest Hotel: Een wereld die niet meer bestaat
THE GRAND BUDAPEST HOTEL
Wes Anderson schept werelden die niet (meer) bestaan en die eigenlijk nooit bestaan hebben. De settings van The Royal Tenenbaums, The Life Aquatic with Steve Zissou, The Darjeeling Limited, Fantastic Mr. Fox, Moonrise Kingdom en nu ook The Grand Budapest Hotel zijn een groot mysteriespel waarbij het vertrouwde en het verrassende met elkaar verstrengelen in een tegelijk buitenissig en pijnlijk herkenbaar universum. Via het leidmotief van de tragi-heroïsche figuur die vergezeld en vereerd wordt door kompanen is er daarbij een terugkoppeling naar de auteur Wes Anderson en zijn ondertussen uitgebreide familie van acteurs. Want alles draait om het vertellen van tragikomische verhalen – het verzinnen van een wereld met een portie fantasie en een snuifje realiteit – en zowel het plezier als de tristesse die daarmee verbonden zijn.
Elke Anderson-film heeft iets van een (trip door een) poppenhuis. The Grand Budapest Hotel serveert ons meteen maquettes terwijl travellings en zooms de decors tastbaar kunstmatig maken. Tegelijk wordt het voice-over verhaal gedeconstrueerd tot een reeks doosjes-in-doosjes.
THE GRAND BUDAPEST HOTEL: Ralph Fiennes
Een jong meisje verschijnt met een hotelsleutel en een boek bij het standbeeld van een dode schrijver, die auteur richt zich vanop een set tot het publiek en laat zijn jongere versie in een Europees hotel het verhaal optekenen van de melancholische eigenaar om uit te komen bij de geschiedenis van diens mentor.
Die verschillende verhalen en stemmen gaan langzaam in elkaar op en leiden tot een tragisch gevoel verbonden met het besef dat Mr. Gustave’s wereld van vroeger niet meer bestaat en eigenlijk ook niet meer bestond toen hij ‘zijn’ hotelpersoneel opdroeg te doen alsof hun kingdom er altijd wel zou zijn.
THE GRAND BUDAPEST HOTEL: Bill Murray
De enigmatische en charismatische Gustave zuigt ook de kijker mee in een bizar, teder en grappig avontuur dat speelt in een historisch tijdperk (jaren dertig met opkomst van het fascisme) en een parallel universum (met ZigZags in de rol van SS en Joplings geweld tegen katten en mensen als voorbode van de gruwel) waar thema’s zoals familie, liefde, dood en wraak spelen.
De protagonist in de herinneringen van voormalige lobby boy Zero is een bevlogen concierge met een zwak voor rijke dames die van ‘zijn’ op een bergtop gelegen Grand Budapest Hotel een must-be place maakt. Aan zijn zorgeloos bestaan komt een einde wanneer een bevriende rijke weduwe (“I sleep with all of my friends” zegt hij naïef-eerlijk) vermoord wordt en haar familie alles op alles zet om te beletten dat Gustave zijn erfenis (het schilderij ‘Boy with apple’) ontvangt. Met een gevangenisverblijf en een militaire invasie zou de pret voorbij moeten zijn maar Gustave is moeilijk van zijn stuk te brengen.
THE GRAND BUDAPEST HOTEL: Tony Revolori
“He certainly sustained the illusion with a remarkable grace” zegt Zero over het vermogen van zijn ‘hero’ Gustave om een verdwenen wereld in leven te houden. Anderson tovert met evenveel humor en elegantie zijn barok sprookje op het scherm. Met een mix van romantiek, actie, absurd geweld en burleske humor racen we door gevangenisuitbraken, moorden, achtervolgingen door de sneeuw en confrontaties met militairen.
Maar ook heen en weer door de tijd, van warme droomwerelden naar de ijzige realiteit en terug. Daarbij benadrukt hij het kunstmatige en de filmische invloeden (Hitchcock, Lubitsch, Lang). Fantasie leidt tot betovering. Zijn droomfabriek is echter niet gespecialiseerd in happy endings (de dood is een spelbreker voor het jonge koppel) en laat zich inspireren door de realiteit.
Er is de jonge immigrant gevlucht voor armoede en geweld die een thuis zoekt en een surrogaatvader vindt. Maar ook de ‘Society of the Cross Keys’, een hulporganisatie van en voor concierges die verzonnen lijkt maar echt bestaat. Soms is de werkelijkheid vreemd genoeg voor de filmsprookjes van Anderson. Maar meestal is zijn verbeelding net dat tikkeltje gekker.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 643, maart 2014)
THE GRAND BUDAPEST HOTEL: Jude Law
GENRE Komedie
REGIE Wes Anderson
SCENARIO Wes Anderson & Hugo Guinness
FOTOGRAFIE Robert D. Yeoman
MUZIEK Alexandre Desplat
CAST Ralph Fiennes (M. Gustave), Saoirse Ronan (Agatha), Bill Murray (M. Ivan), Tilda Swinton (Madame D.), Léa Seydoux (Clothilde), Jude Law (schrijver), Owen Wilson (M. Chuck), Adrien Brody (Dmitri), Willem Dafoe (Jopling), Jeff Goldblum (Kovacs), F. Murray Abraham (Mr. Moustafa)
PRODUCTIE GB-D – 2014 – 99’
WES ANDERSON