Expo David Cronenberg: De ‘bloedbaron’ die museumwaardig werd

feb 22, 2016   //   by Ivo De Kock   //   actueel, Cronenberg, expo, regisseur  //  No Comments
2014-06-19 16.00.48

DAVID CRONENBERG – THE EXHIBITION

In de zomer van 2014 liep in het Nederlandse filmmuseum EYE (Ijpromenade 1, Amsterdam) de in Canada door het TIFF ontwikkelde expo ‘David Cronenberg – The Exhibition’. Voor de lang als vulgair horrorcineast uitgespuwde Canadese filmmaker is deze passage via het museum een vorm van erkenning. Erkenning voor zijn talent als regisseur maar vooral ook voor zijn creatieve fantasie. Want deze expo maakt duidelijk dat Cronenberg heel wat objecten ontwikkelde die onze verbeelding prikkelden. Objecten die ook wanneer ze uit de filmcontext gelicht worden, kunstwerkjes blijven. David Cronenberg is een uniek visueel kunstenaar.

“Zag The Fly. Hield ervan. Vond het uitermate ontroerend. Wanneer je in town bent, please call – Marty Scorsese”. Deze handgeschreven boodschap vind je in David Cronenberg – The Exhibition, de door Noah Cowan en Piers Handling samengestelde tentoonstelling die loopt in het Amsterdamse filmmuseum EYE. Scorsese’s kattebelletje uit 1986 oogt voorhistorisch maar voedt het besef dat op toekomstige expo’s dergelijke communicatie zal ontbreken. Want geen mens die een vluchtige tweet bewaart natuurlijk. Dat dit briefje wèl te vinden is op een expositie gewijd aan de meester van de ‘body horror’ is gepast. David Cronenberg staat immers voor fantasierijke, fysieke cinema. Wat zich vertaalt in rekwisieten die opvallen door hun bizarre ambachtelijkheid.

Uiteraard presenteert The Exhibition een schat aan filmaffiches, scenario’s, ontwerpen, storyboards (o.m. voor de dubbelgangerscènes in Dead Ringers), maquettes en kostuums. Aangevuld met filmclips (van Stereo tot Maps to the Stars) en interviewfragmenten. Maar de troef zijn de objecten uit Cronenbergs films die ondanks de glazen kasten haast tastbaar zijn. Rekwisieten die duidelijk maken hoe cruciaal vlees en mechanica, lichamelijke en mechanische objecten voor hem zijn. Terwijl ook de wisselwerking tussen rekwisieten en filmfragmenten (vooral bij Videodrome en The Fly zeer geslaagd) aangeeft hoe tactiel, visceraal en venerisch Cronenbergs cinema is.

Cronenberg en de Mugwump

DAVID CRONENBERG: Met de Mogwump uit Naked Lunch

Bij de mechanische objecten valt op dat de Canadese cineast kiest voor een licht verdraaid naturalisme. Er is de houten hamer uit The Brood, het motorolieblik uit Fast Company, de hersenbeelden registrerende Accuminom-helm uit Videodrome, de ’teleporter’ die leidt tot de fusie mens-vlieg (The Fly), de chirurgische instrumenten voor het opereren van gemuteerde vrouwen (Dead Ringers), het lichaamsharnas uit Crash, artikelen uit een game-winkel (eXistenZ), Carl Jungs galvanometer uit A Dangerous Method, de koffietas uit Stall’s Diner in A History of Violence en de Genie-award uit Maps to the Stars.

Daarnaast zijn er uit Cronenbergs fantasie stammende voorwerpen die letterlijk vleesgeworden horror zijn. Hobbes’ parasiet (Shivers), een kraakbeenpistool (eXistenZ), een schuimrubberen opengespleten buik (Videodrome), getransformeerde insecten (The Fly) en de Mugwump (menselijke kakkerlak) van William Burroughs (Naked Lunch). Maar het hart van de expo zijn rekwisieten zoals de Metaflesh Gamepod (eXistenZ) en de Clark Nova-typemachine (Naked Lunch) die via het verstrengelen van het vleselijke en het mechanische Cronenbergs hoofdthema blootleggen: de fysieke en psychologische transformatie van mensen.

The Exhibition is een ode aan creatieve verbeelding maar bewijst ook dat waardering verandert. Vroege films zoals Rabid, The Brood en Scanners werden uitgespuwd maar ondertussen is Cronenbergs werk museumwaardig. “Hoe anderen mijn films waarderen interesseerde me nooit,” relativeert Cronenberg, “met kunst onderzoek je wat je zelf als belangrijk en verontrustend ervaart”.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in FILMMAGIE 647, september 2014)

2014-06-19 16.44.18

DAVID CRONENBERG EXPO

Leave a comment