SNOWDEN: De politieke en morele waarschuwingen van Oliver Stone
Met Snowden, een biopic over klokkenluider Edward Snowden, knoopt Amerikaans cineast Oliver Stone weer aan bij de rusteloze cinema waarmee hij in de jaren tachtig en negentig school maakt. Onderstroom van deze politieke thriller is woede en het standpunt is dat van de rebel/patriot. Geen foutloze film maar Stone heeft wel het lef om van een gedemoniseerde ‘verrader’ een (romantische) held te maken én het machtsmisbruik van de surveillancestaat aan te klagen.
«Andrei Tarkovski bleef in al zijn films zichzelf, ondanks de obstakels die hij moest overwinnen en de ideologische stress waaronder hij stond. Hij was een kunstenaar-strijder die telkens opnieuw voor zijn werk moest vechten en dat gek genoeg altijd opnieuw succesvol deed. Andrei slaagde erin de films te maken die hij voor ogen had». Met deze woorden, en een blik die trots en pijn verraadt, getuigt Marino Tarkovskaja op de dvd van Solaris over haar broer, de legendarische filmdichter Andrei Tarkovski (1932-1986).
Sollers Point is pas de vierde langspeler van Matt Porterfield maar met werk opgenomen in de permanente collectie van het MoMA en bekroond op diverse festivals is de uit Baltimore afkomstige filmmaker uitgegroeid tot een van de vaandeldragers van de Amerikaanse onafhankelijke cinema. Een impressionistisch cineast die subtiel, somber én hoopvol filmt.
In een kroniek die een tijdperk overspant vertelt de Chinese cineast Wang Xiaoshuai het verhaal van een familie geconfronteerd met gevoelens van pijn en rouw versterkt door de eenkindpolitiek van het communistische regime. So Long, My Son is tegelijk een intiem portret van geteisterde individuen en een sociale kritiek van een land in transitie.
“Fuck the system, we make our own system” brullen de Zuid-Afrikaanse rappers van Die Antwoord terwijl Terrence Malick met kinetische slow motion dansbeelden Song to Song opent. Een opgestoken middelvinger mét knipoog van een maverick regisseur die niet maalt om zijn outsider status. Sterker nog, die lacht met het feit dat hij door zijn golf narratief experimentele films (To the Wonder, Knight of Cups, Voyage of Time) zo uit de gratie viel dat Indiewire rondvroeg “of critici hun geduld verloren zijn met Terrence Malick (“ja”, antwoordden velen).”
“Sinds de triomf van The Tree of Life blijft Terrence Malick koppig dezelfde narratieve software gebruiken,” schreef Le Monde toen het Song to Song in 250 woorden neersabelde, “stormachtige montage, plans gedrenkt in eenzelfde bad van licht en geluid, voice over commentaar en acteurs neergepoot in paradijselijke decors. Maar wat ons toen deed trillen van opwinding dompelt ons nu onder in een mix van onverschilligheid en verbijstering.” Zelf zien we Song to Song als een lyrische film vol symboliek en tragische schoonheid maar het is duidelijk dat Terrence Malick een uit de gratie gevallen auteur is.
In 1977 was William Friedkin, na The French Connection en The Exorcist, zowat God in Hollywood. Dat liet hem toe om in de plaats van sequels een obsessieve, chaotische roadmovie te draaien met vertrouwde thema’s: waanzin, hel op aarde en de dunne scheidingslijn tussen realiteit en nachtmerrie. Sorcerer bleek geen remake van Clouzots Le salaire de la peur maar evenmin een film van zijn tijd. In volle Star Wars hype kwam geen kat kijken. Friedkins meest ambitieuze film verdween van de radar om vele jaren later een cultstatus te verwerven. Maar pas na het kritische succes van Bug en Killer Joe was hij bereid de digitale restauratie te superviseren.
“In 2011 besloot ik dat ik een film zou schrijven,” vertelt cultmuzikant Boots Riley, “David Cross en Patton Oswalt lazen het en zeiden: ‘Je mag onze namen gebruiken’. Dat hielp om te zorgen dat mensen het lazen. Toen ging ik naar het Writers Lab van Sundance waar alle meesters met elkaar discussieerden over wat ik met het script moest doen. Toen wist ik dat niemand wist wat hij deed. We proberen het allemaal gewoon uit te zoeken.” Sorry to Bother You is een heel leuk en geslaagd experiment.
Drie jaar na de mokerslag I, Daniel Blake maakt de ondertussen 83-jarige regisseur van de arbeidersklasse Ken Loach opnieuw een van zijn beste en meest urgente films. Sorry We Missed You is een genadeloze afrekening met het gig-tijdperk, een even scherpe als menselijke kroniek die een familie portretteert die door technologisch gedreven flexibilisering in de armoede wordt gedreven. We spraken tijdens Film Fest Gent met hoofdacteurs Kris Hitchen en Debbie Honeywood over een wereld die uit de haak is en een filmmaker die gedrevenheid aan engagement blijft koppelen.
Ruim een halve eeuw na zijn debuut staat de Britse televisiemaker en filmregisseur Ken Loach meer dan ooit voor urgente cinema. Na I, Daniel Blake fileert de cineast van het strijdvaardige sociaal realisme nu ook met de familiekroniek Sorry We Missed You stijlvol en scherp de nieuwe armoede. ‘Rooie Ken’ verdient beter dan het imago van didactisch dogmaticus.
