Van een film waar een dreigend einde-van-de-wereld moet afgewend worden in volle pandemie verwachten dat hij zowel de bioskopen als de cinema industrie redt, was wat veel gevraagd. Zeker wanneer die spionagethriller het meest enigmatische en hermetische werk blijkt van een sowieso complexiteit koesterende filmmaker. Een ‘game changer’ werd ‘Tenet’ niet, maar de Britse regisseur Christopher Nolan tekende wel voor de meest spectaculaire en uitdagende film van 2020. Een audiovisuele puzzel die de concepten tijd en ruimte uitrekt.
“I’ll be back” zegt een onverwoestbare Arnold Schwarzenegger voor hij een politiekantoor vernietigt in The Terminator. De regisseur van deze dystopische confrontatie tussen mens en machine uit 1984, James Cameron, is ook terug. Als producent dan wel, want Tim Miller regisseert deze licht feministische zesde episode met een briljante Linda Hamilton: Terminator: Dark Fate.
De in de V.S. wonende en werkende Ethiopische cineast Haile Gerima (° 1946) is in Europa vooral gekend als regisseur van Teza, een historische epos over de ontwrichting van de Afrikaanse ziel in de geglobaliseerde wereld. Maar de Afro-Amerikaanse sterk onafhankelijke filmmaker heeft ook pareltjes als Harvest: 3000 Years, Sankofa, Ashes and Embers, Bush Mama, Child of Resistance, Adwa: an African Victory en Wilmington 10 – USA 10.000 op zijn naam staan.
De jonge Noorse cineast Joachim Trier creëert een onbehaaglijk nachtmerrieachtig gevoel met Thelma, een modern sprookje over religieuze repressie, hekserij en een meisje in de greep van haar seksualiteit én bovennatuurlijke krachten. Een Scandinavische versie van De Palma’s Carrie die twijfel zaait over de grens tussen perceptie en werkelijkheid.
Creatieve verlamming dreigde toen Paul Thomas Anderson (°1970) niet alleen getipt werd als “de volgende Scorsese” maar er ook van overtuigd geraakte dat “Magnolia de beste film is die ik ooit zal maken”. Geïnspireerd door Upton Sinclairs ‘Oil!’ overtreft de regisseur-scenarist zich evenwel met There will be blood, een Amerikaanse nachtmerrie die zowel een magistraal epos als een fenomenale karakterstudie is. Andersons meest donkere film – met een beangstigende Daniel Day-Lewis – is ook zijn beste. Deze hallucinante The Treasure of the Sierra Madre-variant heeft de emotionele kracht van Scorsese’s Raging Bull en Herzogs Aguirre, der Zorn Gottes.
“Hi, mum” horen we een Westfront soldaat zeggen wanneer hij voor de camera van een anonieme cameraman naar het thuisfront zwaait. In vrolijke kleuren want Peter Jackson heeft oude documentaire beelden nieuw leven ingeblazen voor They Shall Never Grow Old. Toch ademt de meest persoonlijke film van de regisseur van King Kong tragische tristesse uit.
In de jaren 10 van deze eeuw is de Amerikaanse filmmaker en producent Michael Mann (° 1943) wat uit beeld verdwenen maar rond de eeuwwisseling verwierf hij een stevige reputatie met films als Heat, The Insider, Ali, Collateral en Miami Vice. En dat was best onverwacht want over zijn vroeger werk – van tv-film The Jericho Mile over Thief (aka Violent Streets) en The Keep tot Manhunter – werd bij de release wat lacherig gedaan. Terwijl de TV-reeks Miami Vice pas achteraf een cultstatus verwierf. Patrick Duynslaegher was een ‘early fan’ van Mann, zelf lieten we ook ons enthousiasme blijken in het filmtijdschrift ‘Andere Sinema’ over The Jericho Mile, Thief en The Keep. Om wat later in het ook al verdwenen ‘The Movie’ Manhunter een meesterwerk status te bezorgen. Even een duik in onze archieven. Thief, zonder ‘progressieve spelling’ wel.
“Vergeet het, ’t is maar een thriller” schreef een filmschoolleraar onder Martin Scorsese’s lovende analyse van The Third Man. De met slechte punten bedachte leerling werd een gerenommeerd cineast én filmkenner, de film van Carol Reed geldt na een BFI-poll als beste Britse film van de 20ste eeuw. Het iconisch beeld van het in een donkere deuropening oplichtend gelaat van Orson Welles’ Harry Lime is stevig verankerd in ons collectief geheugen. Net zoals de contrastrijke zwart-wit fotografie en de oorworm citermuziek van Anton Karas. Dit is meer dan een thriller.
De ene tienerfilm is de andere niet. De infantiele iconoclastische komedies van de Amerikaanse majors verschillen grondig van de harde controversiële drama’s waar de independents in de VS voor tekenen. De American Pie en Scary Movie -reeksen hebben weinig uitstaans met Elephant, Ken Park of Thirteen.
Met Golden Globes en Oscar bekroningen voor haar monumentale vertolking is Three Billboards Outside Ebbing, Missouri ongetwijfeld de film van actrice Frances McDormand. Maar het gitzwart wereldbeeld en de donkere humor dragen de stempel van de Ier Martin McDonagh, de lichtjes cynische regisseur van In Bruges en Seven Psychopaths.