“Ik wil verstoren.” Met Édouard Louis als gast krijgt ManiFiesta twee voor de prijs van één: het nieuwe wonderkind van de Franse literatuur én de onvermoeibare activist die begrippen als klassenstrijd, engagement en radicalisme in ere herstelt. Die fulmineert tegen sociaal geweld en homofobie. Het nog beperkte maar toch al indrukwekkende oeuvre van de auteur die de ambitie heeft “een cartografie van vergeten levens te construeren” oogt in zijn Nederlandse vertaling even intens als authentiek. Want al schuilt er in Louis een stilist, de schrijver heeft iets te zeggen én meent ook wat hij zegt. Door die authenticiteit wordt derangeren ook verontrusten.

De Antwerpse dichter, plastisch kunstenaar en filmmaker Patrick Conrad bouwde als auteur van brutale roman noirs een stevige reputatie op. Zijn nieuwste, ‘De verdwijningen’, voert ons terug naar de metropool tijdens de vroege jaren zeventig en herinnert niet enkel aan eerdere thrillers maar ook aan ‘Slachtvee’ en ‘Mascara’, de eigenzinnige films waarmee Conrad in de jaren tachtig de Vlaamse filmwereld dooreenschudde. ‘De verdwijningen’ fileert de ondergang van een machtige familie in een erg Antwerps verhaal dat bol staat van bedrog, geweld en dood.

Na een reeks satirische romans die de Britse samenleving een spiegel voorhielden (o.m. Het moordend testament) en een ambitieus Brexit epos (Klein Engeland) lijkt Jonathan Coe, gedreven door zijn liefde voor film en zijn fascinatie voor de Oostenrijks-Amerikaanse regisseur Billy Wilder, te kiezen voor een lichtvoetig verhaal. Maar schijn bedriegt want ‘Meneer Wilder en ik’ heeft een sombere, tragische onderstroom. Het is een historische fictie waarin persoonlijke en collectieve trauma’s verstrengelen. Tegelijk een beklijvend portret van een iconisch figuur en een indringende mijmering over liefde en verlies.

Een excentrieke rebel. Avonturier pur sang. Hollywood outsider. ‘Larger than life’ figuur. Verteller van straffe verhalen. Specialist in literatuurverfilmingen. Dat, en veel meer, was John Huston. De Amerikaanse filmmaker van ‘The Maltese Falcon’, ‘The Treasure of the Sierra Madre’, ‘The Misfits’ en ‘Prizzi’s Honor’ is helaas wat in de vergetelheid gesukkeld. Gelukkig krijgen twee van zijn meesterwerken, ‘Wise Blood’ en ‘Under the Volcano’, nu een fraaie Blu-ray release en worden de Huston-reportages die Lillian Ross schreef voor The New Yorker gebundeld uitgegeven.

“De boeken en het leven van Roger Van de Velde verdienen het om ook vandaag nog gelezen en gekend te worden” zei auteur Ellen Van Pelt bij de voorstelling van haar biografie ‘Deze wereld is geen ergernis waard’. Het treft dat twee legendarische werken van de ‘koning van het kortverhaal’ (aldus Dimitri Verhulst), ‘De knetterende schedels’ en ‘Recht op antwoord’, heruitgegeven worden en zo de herontdekking, of herwaardering, van de schrijver met het immense talent en de intrieste levensloop mogelijk maken. Roger Van de Velde was een fragiel monument, een kwetsbaar maar krachtig woordkunstenaar bij wie schoonheid en tragiek verstrengelden.  Een auteur beroofd van de vrijheid waar hij voor vocht.

“Wees meervoudig als het heelal!” eiste Fernando Pessoa. Heel consequent toonde de Portugese cultauteur zijn creatieve veelzijdigheid en zijn verschillende artistieke persoonlijkheden. De dichter en schrijver was mysterieus en complex. Een man van veel tegenstellingen en meerdere facetten. Zo was hij onder meer de patroonheilige van de intellectuele detective schrijver. In het jaar van regisseur Christopher Nolans filmpuzzel ‘Tenet’ en net voor Hercule Poirot opduikt in Kenneth Branaghs ‘Death on the Nile’ wordt passend de volgspot gericht op de verhalen waarin Pessoa een ‘ontraadselaar’ opvoert. Een speurder die heel nadrukkelijk zijn grijze hersencellen gebruikt. De detective als denker.

“Ik heb de originele exemplaren van de boeken uit mijn kindertijd altijd bewaard. Ze herlezen is een geestelijke vreugde en een terugkerende droefenis. Steeds wanneer ik de boeken waarvan ik houd opnieuw lees, lijd ik onder de weemoed ze niet opnieuw voor de eerste keer te kunnen lezen. En toch lees ik ze in zekere zin op die manier: bij elke herlezing denk ik aan de eerste keer dat ik ze las en neem ik weer plaats op die tribune van het zich onder de aanzwellende muziek van mijn herinneringen voltrekkende spektakel.”

Portugal is méér dan Cristiano Ronaldo. Getuige de sporen van een rijk verleden die overal in het land te zien zijn. Het bekendste culturele exportproduct naast fado is echter een dichter en schrijver: Fernando Pessoa. Reeds tijdens zijn leven was hij een literaire cultfiguur maar zijn meesterwerk ‘Boek der rusteloosheid’ verscheen postuum. Vele jaren later dook Michaël Stoker in Pessoa’s legendarische kist om ‘Kroniek van een leven dat voorbijgaat’ samen te stellen. Een bundeling van teksten door Pessoa geschreven onder verschillende namen, intieme reflecties die inzicht geven in zijn persoonlijkheid en levensvisie. Ze blijken/blijven scherp en relevant, volgens Pessoa “het gevolg van een extreem ontwikkeld dramatisch temperament.”

Journalist en auteur (‘De pruimelaarstraat’) Louis van Dievel vertelt in De dokter is uw kameraad niet verhalen ‘uit het leven van Guust Van Mol’. Een personage, een pseudoniem want dit werk is gebaseerd op de werkelijkheid en iemand die echt bestaat. De schuilnaam verbergt niets want snel wordt duidelijk dat het gaat om Jan Van Duppen, de oudere broer van de begin dit jaar gestorven Geneeskunde voor het Volk arts Dirk Van Duppen. Net als zijn broer jarenlang militant bij Amada, de huidige PvdA. Het resultaat is subjectieve geschiedschrijving die een boeiend tijdsbeeld oplevert.  

Émile Zola stierf in 1902 maar blijft, samen met Honoré de Balzac en Victor Hugo, zowat de meest prominente romanschrijver uit de Franse literaire geschiedenis. Hij werd onsterfelijk dankzij het manifest ‘J’accuse…!’ maar vooral ook door zijn monumentale twintigdelige romanserie ‘Les Rougon-Macquart’. Een deel daarvan, ‘Het meesterwerk’, werd in een nieuwe vertaling uitgegeven. Het blijft een meesterlijke bespiegeling over de kracht en valkuilen van kunst, over hoe een mislukte zoektocht naar artistieke perfectie duidelijk maakt dat een meesterwerk ongrijpbaar blijft.