In het tijdperk van de laptop en de smartphone is ‘film’ overal – en dus heel ‘gewoon’ geworden – maar de cinematografische belevenis blijft buitengewoon. Film is belangrijk omdat het betoverende, magische en zowel artistieke als onderhoudende ervaringen kan opleveren voor het publiek. Ook al zijn sommige films enkel vluchtig entertainment terwijl andere uitgroeien tot artistieke werken die onze verbeelding stimuleren. Dat merk je wanneer je dagdromend door Gent dwaalt en in de Baliestraat gewekt wordt door RAAM103, het verlaten atelier van de Gentse kunstenaar Aharon.
Zweedse cinema is meer dan kinderfilms (Gebroeders Leeuwenhart), misdaadseries (Wallander) en Ingmar Bergman. Zweedse films zijn ook niet steevast ernstig en dramatisch. Zweden is immers een rijk filmland met een lange filmgeschiedenis en gediversifieerd filmaanbod. Met dank aan een heel eigen, zwarte humor bezit het land ook een traditie op het vlak van komische films. Een traditie die teruggaat tot… Ingmar Bergman!
“What is cinema?” Jean-Paul Belmondo asks (with the voice of Jean-Luc Godard) in Charlotte et son Jules, “It’s a big head making faces in a small room. You have to be stupid to love this. I know what I’m saying, cinema is the art of illusion”. This is one of those spiritual, philosophical Godard quotes we like to post on our Facebook wall or pin on the cinema section of our personal library. Next to Bruce Willis’ famous “the written word is going the way of the dinosaurs”.
Toen het Britse filmtijdschrift ‘Sight and Sound’ in 2012 zijn tienjaarlijkse lijstjes met ‘beste films aller tijden’ publiceerde bevatten die twee verrassingen. Dat bij de critici Vertigo over Citizen Kane sprong was een schok na de jarenlange heerschappij van Orson Welles. Nog opmerkelijker was dat de filmmakers kozen voor Tokyo Story, een ogenschijnlijk minder straf portret van een beproefde Japanse familie. Maar regisseurs zoals Martin Scorsese, Francis Ford Coppola en Michael Mann prezen de emotionele kracht van deze subtiele vorm van slow cinema.
Vlaamse films die zalen laten vollopen, jonge Europese filmmakers die furore maken op grote festivals, stijgende marktaandelen; het leek de laatste jaren bijzonder goed te gaan met de cinema van het oude continent. Maar met de crisis sloeg alles om. Filmfinanciering verliep stroever en subsidies kwamen onder vuur. Hoe gezond of ziek is de Europese film?
Er zijn zo van die documentaires die je sprakeloos achterlaten. Met stomheid geslagen. Onthutst. Paf. Perplex. Stomverbaasd. Verwonderd. Verbijsterd. Omwille van het verhaal dat ze vertellen. Omwille van de kracht en de authenticiteit waarmee ze dit doen. En omwille van de persoonlijke betrokkenheid van de maker bij het getoonde. Ademloos van de Belgische filmmaker Daniël Lambo is zo’n documentaire. Zo’n document eigenlijk. De cineast groeide op tussen het asbest van Eternit in Kapelle-op-den-Bos. Zijn vader was arbeider en vakbondsman in de fabriek maar weigerde de belangrijkste werkgever van de regio in vraag (lees: verantwoordelijk) te stellen toen bleek dat het geproduceerde asbest voor dodelijke ziektes zorgde. Samen met een andere betrokkene, Eric Jonckheere, trok Daniël op onderzoek uit. Het resultaat is een ijzersterke documentaire: Ademloos. Ondertitel: De wereldwijde asbestindustrie ontmaskerd.
“Mijn opzet was door personages aan beide zijden te vermenselijken een proces van verzoening op te starten” zei Nate Parker in Deauville. Hoe moeilijk en noodzakelijk dat is bleek nogmaals toen de Amerikaanse pers in Venetië zijn urgent drama American Skin aan de schandpaal van het identiteitsdenken nagelde.
Met zijn hybride concert en Broadwayshow ‘American Utopia’ serveerde Talking Heads-frontman David Byrne in 2019 een levendig muzikaal tegengif tegen polarisatie. ‘Live’ op de New Yorkse planken. Het werd een uitbundige viering van diversiteit en dat politieke aspect van de intrigerende performance zette Spike Lee anno 2020 gretig in de verf met zijn musical ‘David Byrne’s American Utopia’. Een oproep tot denken en dansen, precies wat we in deze turbulente tijden nodig hebben, die ons nu bereikt via Blu-ray en streaming. Te combineren met David Byrne’s & Maira Kalmans strip en Blu-rays van zowel die andere unieke concertfilm ‘Stop Making Sense’ als Byrne’s hilarisch regiedebuut ‘True Stories’. Een ‘Once In A Lifetime’ ervaring die draait rond een vraag: worden we dommer bij het opgroeien?
Mooi geschenk van ‘Please Release Me’: in de week van 22 maart kunnen filmliefhebbers online gratis kijken naar het in België onverdeelde ‘Atlantis’. Een visueel verbluffende maar vooral ook urgente postapocalyptische film van de Oekraïense cineast Valentin Vasyanovych die in de verwoestende tragedie die zijn land trof ook een sprankje hoop vindt. In de rauwe, kille puinhoop die achterblijft na de oorlog zorgen mensen – ondanks de wonden en trauma’s – voor licht en warmte.
“Part of the journey is the end” zegt Tony Stark in Avengers: Endgame, het 22ste deel van het Marvel Cinematic Universe dat een ruim 10 jaar durende trip afsluit met een even melancholisch als emotioneel epos. Na het met een intrigerende tragische cliffhanger eindigend kinetisch audiovisueel bombardement Avengers: Infinity War serveren Anthony en Joe Russo ons een karaktergedreven slotluik dat met een soort ‘best of’ Marvel Comics compilatie de beste superheldenfilm van Hollywoods franchise producenten oplevert. Om Thor te citeren: “I like this one.”
