Anthony en Joe Russo’s Avengers: Endgame: Emotioneel eindspel
“Part of the journey is the end” zegt Tony Stark in Avengers: Endgame, het 22ste deel van het Marvel Cinematic Universe dat een ruim 10 jaar durende trip afsluit met een even melancholisch als emotioneel epos. Na het met een intrigerende tragische cliffhanger eindigend kinetisch audiovisueel bombardement Avengers: Infinity War serveren Anthony en Joe Russo ons een karaktergedreven slotluik dat met een soort ‘best of’ Marvel Comics compilatie de beste superheldenfilm van Hollywoods franchise producenten oplevert. Om Thor te citeren: “I like this one.”
We schreven het al in Filmmagie (n° 687) na Avengers: Infinity Game, “de achilleshiel van superhelden films is vernietiging van betrokkenheid door overkill. Superveel superhelden en superactie gaan supersnel vervelen. Sterfelijkheid en fataliteit zorgen voor de emotionele prikkel die ons in het universum houdt. Met magische stenen die de tijd manipuleren behoort een herrijzenis tot de mogelijkheden.”
Zonder te overdrijven met de spoilers kunnen we bevestigen dat tijd en knipogen naar films over tijdreizen de sleutel vormen van het verhaal dat ons in Avengers: Endgame naar het einde voert. Correctie: naar verschillende eindes (op maat van de personages en hun werelden) brengt eigenlijk. In de wetenschap dat in Hollywood elk einde een nieuw begin is. En dat de dood geen filmwerelden begraaft maar juist laat verder leven.
Niet toevallig duikt Ant-Man Scott Lang op uit een parallel quantum universum om zijn steentje bij te dragen aan de strijd tegen superslechtterik Thanos die met behulp van zes magische Infinity Stones de wereldbevolking in het algemeen en het superheldenleger in het bijzonder tot de helft heeft herleid in Avengers: Infinity Game. Iron Man en Captain America faalden in hun poging hem te stoppen terwijl ook Hulk, Thor, Black Widow en Hawkeye het lieten afweten. En andere superhelden uitblonken door afwezigheid.
Avengers: Endgame toont hoe de in shock verkerende overlevende superhelden met een showdown op de paradijselijke planeet, waar Thanos uitblaast na zijn poging de wereld te redden door de mensheid te decimeren, de klok trachten terug te draaien. Maar bruut, moorddadig, geweld blijkt niet de oplossing. Het vergroot enkel het probleem. Opnieuw moeten de getormenteerde en getraumatiseerde superhelden recupereren vooraleer ze een nieuwe poging kunnen wagen. Met inventiviteit, solidariteit en “whatever it takes” grinta als belangrijkste wapens.
Het grote probleem van de Avengers reeks is dat superhelden in groep niet zozeer hun krachten maar wel een deel van hun persoonlijkheid en individualiteit verliezen. Ook al omdat het Marvel Cinematic Universe een franchise is die concepten als serie en sequel overstijgt door een filmisch universum te ontwikkelen waarin ‘de ervaring’ primeert op ‘de film’. Lees: waar het immersief spektakel cruciaal is.
Want hoe indrukwekkend dat spektakel ook gevisualiseerd is, het is zowel repetitief als ondramatisch en gaat daardoor snel vervelen. Terwijl de superhelden moorddadige machines dreigen te worden. De superheld als gevoelloos psychopaat. Of als kinderachtige flauwe plezante wanneer de Guardians of the Galaxy humor en meta-cinema inzetten om het boeiend te houden.
De kracht en verdienste van Avengers: Endgame is dat de makers onder impuls van showrunner Kevin Feige actiegedreven avonturen van het Avengers team, Captain America en Iron Man mixen met het karaktergedreven drama dat Black Panther, Doctor Strange en Spider-Man: Homecoming tot het betere werk uit het Marvel Cinematic Universe maakte. Resultaat is een best of van elementen uit de Comics verfilmingen (spektakel, humor, actie, meta-cinema) maar dan perfect gedoseerd. Zonder overdaad en in functie van een karaktergedreven verhaal.
Een emotioneel verhaal want er wordt ruim tijd genomen om de gevoelens, trauma’s, herinneringen en frustraties van de verschillende superhelden bloot te leggen en zo emotioneel complexe wezens te creëren. De pakken, look en de mythe verdwijnen even naar het achterplan om de mens achter het masker te introduceren.
Dat heeft wat van een typisch Amerikaanse AA-therapie sessie (een dergelijke bijeenkomst zit letterlijk in de film) met helden die leren om het (niet verwerkte) verleden achter zich te laten en zo hun (lees: de) toekomst in handen te nemen. “I keep telling everybody they should move on. Some do, but not us” bekent Steve Rogers. Terwijl Tony Stark (een waarlijk magistrale Robert Downey Jr.) aanvult “It’s not about how much we lost. It’s about how much we have left.”
Maar hoe artificieel dit leerproces ook is, het werkt omdat de personages kennis maken met universele gevoelens. Pijn, verdriet, schuldgevoelens, woede, liefde, haat, wanhoop, machteloosheid, vertwijfeling en angst. Verlies: “We lost. All of us. We lost friends. We lost family. We lost a part of ourselves” (dixit Steve Rogers/Captain America).
Dit zijn superhelden van vlees en bloed die heel wat kwijt speelden, die dreigen dingen te verliezen en overmand worden door twijfel. Voor ze ook maar iets kunnen herwinnen, heroveren. Maar “We’re the Avengers. We gotta finish this” benadrukt Tony Stark/Iron Man. Zelfs “if it finishes us” zie je hem denken, voelen, vrezen. Terecht. Want niets (en zeker geweld niet) blijft zonder gevolgen. Zonder impact. Er is altijd een prijs te betalen. Niets is gratuit.
Deze complexe, emotionele geladenheid zorgt ervoor dat het gebrek aan logica en de aanwezigheid van ‘plot holes‘ in het karaktergedreven Avengers: Endgame niet gaan storen. Of de niet al te subtiele sentimentele en melancholische eindes. En dat we welwillend de nadrukkelijke politieke correctheid – waarmee het overwegend blanke macho team de fakkel doorgeeft aan vrouwelijke en gekleurde superhelden – met de mantel der liefde bedekken. Want spektakel is hier niet vrijblijvend en superhelden overwinnen hun eigen clichés. Het blijft kauwgom voor de ogen, maar Avengers: Endgame viseert ook ons hart en geest. Een voltreffer.
IVO DE KOCK
GENRE action fantasy
REGIE Joe & Anthony Russo
SCENARIO Christopher Markus, Stephen Mc Feely naar Stan Lee, Jack Kirby & Jim Starlin
FOTOGRAFIE Trent Opaloch
MUZIEK Alan Silvestri
MONTAGE Jeffrey Ford & Matthew Schmidt
CAST Brie Larson, Scarlett Johansson, Robert Downey Jr., Chris Hemsworth, Chris Evans, Josh Brolin, Michael Douglas, Robert Redford, Tom Holland, Paul Rudd, Mark Ruffalo, Jeremy Renner, Evangeline Lilly
PRODUCTIE USA – 2019 – 183’
DISTRIBUTIE Disney
RELEASE 24 april 2019
