Onbekend maakt onbemind. ‘Oude’ namen als Jim Sheridan, Neil Jordan en Martin McDonagh doen nog wel een belletje rinkelen bij filmliefhebbers, maar ‘Ierse cinema’ liet de laatste decennia filmharten zelden harder slaan, laat staan bioscopen vol lopen. Tot ‘The Quiet Girl’ vorig jaar een arthouse hit bleek. Het fijnbesnaarde drama van Colm Bairéad opende ‘Scéal Eile’, het Brusselse Ierse filmfestival dat vanaf 22 april in zijn nieuwste editie de volgspot richt op vrouwelijke Ierse filmmakers. Een mooi signaal nu Cannes, het festival der festivals, weer als vanouds een mannenbastion blijkt. Ondanks Greta ‘Barbie’ Gerwig.

Bijna tien jaar nadat ze uit het leven stapte staat Chantal Akerman weer volop in de schijnwerpers. In haar Brussel nog wel. Met een retrospectieve in Cinematek en tentoonstellingen in Bozar en Cinema Palace. Maar ook dankzij de Nederlandstalige uitgave van ‘Mijn moeder lacht’, een roman waarin de cineaste de complexe relatie met haar moeder Natalia fileert. Daarbij worden thema’s van haar filmwerk blootgelegd en onthult het portret van een moeder het zelfportret van een dochter. Een pijnlijk mooi verhaal van trauma’s en worstelingen.

In mei rolde het filmfestival van Cannes de rode loper uit voor de Iraanse filmmakers Ali Asgari en Alireza Khatami. ‘Terrestrial Verses’, hun in zwarte humor gedrenkte schets van machtsmechanismen in het algemeen en het absurde Iraanse systeem in het bijzonder, kreeg wereldwijde lof. Maar bij zijn thuiskomst in Teheran moest Asgari zijn paspoort inleveren en kreeg hij een filmverbod opgelegd. Begin maart mocht Asgari toch naar België reizen naar aanleiding van de release van ‘Terrestrial Verses’ én zijn vorige ‘Until Tomorrow’. We spraken hem in Brussel. “Als filmmaker en burger moet je macht en regels in vraag blijven stellen.”

“Ik zou deze César willen opdragen aan alle vrouwen,” zei de Franse cineast Justine Triet toen ze tijdens de Césars-ceremonie haar prijs voor beste regie kwam oppikken, “alle vrouwen die het gevoel hebben klem te zitten in hun keuzes of eenzaamheid, die succes hebben of falen, die gekwetst werden en zich wisten te bevrijden door te praten of daar niet in slaagden.” De verwijzing naar het recentste Franse #MeToo-schandaal in de filmwereld was overduidelijk, de bekroning van de sublieme Gouden Palm-winnaar ‘Anatomie d’une chute’ meer dan terecht.

Drie jaar na ‘Dune’ pikt ‘Dune: Part Two’ de draad weer op waar de Frank Herbert adaptatie ons met “dit is maar het begin” achterliet. In de woestijn, met een wraakzuchtige Paul Atreides en een strijdvaardige Chani aan de vooravond van een lange tocht vol genadeloze confrontaties. Denis Villeneuve kreeg carte blanche voor deze blockbuster en bedankt met een karakter gedreven sciencefiction epos waarin emotie en spektakel verstrengelen. Magische, immersieve cinema die tragiek tastbaar maakt. Het magnum opus van de Canadese regisseur-scenarist.

Nu David Lynch ons al even geen nieuwe Lost Highway of Mulholland Dr. levert moeten we ons niet meer naar de bioscoop reppen voor een onderdompeling in een mix van popcultuur en surrealistische cinema. Tenzij Yorgos Lanthimos, de Griekse regisseur van The Lobster en The Favourite, een nieuwe film heeft. Zoals Poor Things, de romanverfilming waarmee hij de Frankenstein mythologie update. De motor van zijn andermaal wonderlijke, visuele trip? Female empowerment. Het echte monster? Het patriarchaat. De ster aan het Lanthimos firmament? Een weergaloze Emma Stone.

De Zwitserse filmmaker Alexandre O. Philippe blijft haast als enige koppig filmessays maken. Lynch/Oz linkt surrealistische cinema aan Technicolor dromen.

Is Dune: Part Two een sequel of een tweede deel? Die vraag kwam Dune regisseur Denis Villeneuve in Parijs beantwoorden.

De Vlaamse filmmaker Fien Troch blijft een ingetogen verteller. Haar vijfde film Holly is, na Kid en Home, andermaal een intrigerende mijmering over opgroeien. Met bovennatuurlijke accenten, humor én Trochs empathische blik.

De Vlaamse cineast Bas Devos blijft maar films maken over zijn woonplaats Brussel. Na ‘Hellhole’ en ‘Ghost Tropic’ is er nu ‘Here’, een ode aan de multiculturele Belgische metropool en de migranten die er een verdoken leven leiden. Wonderlijke, toegankelijke slow cinema die de zintuigen streelt en onze verbeelding prikkelt met fijne portretten, verborgen verhalen en filosofische bespiegelingen over de link tussen mens en natuur. “Verhalen maken werelden en omgekeerd.”