De meest verrassende topper van filmjaar 2023? Doe maar ‘Smoke Sauna Sisterhood’, de documentaire van Anna Hints over de Zuid-Estse rooksaunatraditie. Een poëtische, verbindende onderdompeling in een tijdloos universum van hitte en rook, waar rituelen helpen bij louterende helingsprocessen en het smeden van zusterschappen. Mooie, magische cinema.

Gesteund door producenten Martin Scorsese en Steven Spielberg waagt acteur-regisseur Bradley Cooper zich aan een Amerikaans monument: Leonard Bernstein. Netflixproductie Maestro is een biopic én relatiedrama.

Een beetje arbitrair die jaarlijstjes, maar toch beginnen we er elk jaar weer aan. Het is ook manier om even stil te staan bij de ‘state of cinema’.

Filmzalen, plaatsen waar we ons samen onderdompelen in cinema en filmcultuur, blijven van onschatbare waarde. Zeker wanneer ze, zoals de Brusselse onafhankelijke arthouse Cinema Nova, culturele diversiteit en artistieke expressie koesteren. Overleven in het hart van de (hoofd)stad is echter geen sinecure, gezien de beperkte middelen en de druk van de vastgoedmarkt. Gelukkig werd de coöperatieve ‘Supernova’ opgericht met één doel: beletten dat Cinema Nova verdwijnt door zelf de stadsbioscoop te kopen. Daarvoor zoeken de initiatiefnemers mensen die mede-eigenaar willen worden.

Vijftig jaar Film Fest Gent dat is een brok filmgeschiedenis maar vooral ruim 5.000 ontdekkingstochten-via-film. In 1974 gestart als een klein, alternatief, cinefiele nieuwsgierigheid prikkelend ‘filmgebeuren’ groeide het uit tot een internationaal filmfestival met een heel eigen ‘smoel’. Met dank aan het trendsettende thema ‘impact van filmmuziek’ én een aangehouden flirt met vernieuwing, verrassing en urgentie. De feesteditie van 10 tot 21 oktober blikt terug op straffe mijlpalen maar is vooral opnieuw een avontuur, een invitatie om kennis te maken met unieke cinema.

Begonnen als een klein lokaal ‘gebeuren’ met alternatief imago viert Film Fest Gent (10 tot 21/10)  zijn vijftigste verjaardag als grootste Belgische filmfestival met jaarlijks ruim 100.000 bezoekers en dankzij een focus op muziek ook internationale uitstraling. Geen toeval dat het Gentse feestproject ‘2×25’ componisten en filmmakers op een andere manier laat samenwerken. “We slaan graag bruggen” benadrukt artistiek directeur Wim De Witte.

De Hollywoodkassa rinkelde méér dan behoorlijk deze filmzomer. Dat was lang geleden. En vrij onverwacht, want ondanks de op volle toeren draaiende marketingmachine leken de belangrijkste blockbusters vooraf een gok. Vraag was immers of het publiek wel door een roze of donkere bril zou willen kijken naar de comeback van een plastic universum of angst voor het einde van de wereld. Maar Greta Gerwigs ‘Barbie’ en Christopher Nolans ‘Oppenheimer’ sloegen aan en dat leverde volle zalen op. Een beetje goed nieuws voor een industrie die zich in de voet schoot door de legitieme eisen van acteurs en scenaristen te negeren.

Samen kijken naar film werkt verbindend. In de donkere filmzaal maar zeker ook in openlucht. En al helemaal wanneer zoals bij het door Cinemaximiliaan georganiseerde festival ‘Cinema Trottoir’ een doodgewone straat in Molenbeek het decor vormt en migratie het thema is. Het Food en Film Festival loopt in zijn tweede editie nog elke zaterdagavond tot 5 augustus. Op het programma naast de instant broers Dardenne klassieker ‘Tori et Lokita’ ook indringende, creatieve films als ‘Les Porteurs’, ‘Kalès’ en ‘Imad’s childhood’. Voedsel voor het oog en de geest.

Drie gerestaureerde films in de betere Belgische filmzalen. Een docu-portret, retrospectief en tentoonstelling in Nederland. Plus een boek in vier talen. Deze filmzomer wordt niet die van de Amerikaanse blockbuster maar wèl van Werner Herzog, Duitslands belangrijkste naoorlogse cineast. De tachtigjarige radicale filmmaker met de unieke popculturele status blijft hyperactief zoeken naar ongeziene beelden en ‘ecstatic truth’, het thema van de Eye expo. “Ik pas feiten zodanig aan dat ze meer lijken op waarheid dan op realiteit.”

Samen met collega’s ging activist en regisseur Avi Mograbi succesvol in de clinch met de Rabinovich Foundation toen het Israëlisch filmfonds filmmakers zelfcensuur wou opleggen. Moeizamer verloopt zijn strijd om films als The First 54 Years bij het publiek te krijgen. Festivals, masterclasses en de eigen website moeten helpen. “Stilzitten is geen optie, ik wil dat mijn films leven.”