“Ik die er was begrijp het niet” schreef Elie Wiesel over de gruwel van de concentratiekampen. Dat de Holocaust ‘onvoorstelbaar’ blijft, illustreert Mark Hermans adaptatie van John Boyne’s roman ‘The Boy in the Striped Pyjamas’, waarin een naïeve achtjarige avonturier lang blind blijft voor de horror die zijn verbeelding niet kan vatten.
De enige Amerikaan van Monty Python, Terry Gilliam, liet zich in 1985 ontvallen dat Brazil waarschijnlijk verband hield met zijn «angst voor creatieve, emotionele of financiële gevangenissen». Vandaar dat deze surrealistische nachtmerrie afrekent met de claustrofobe en repressieve leefwereld van een dagdromende ambtenaar die het tragisch slachtoffer wordt van bureaucratische en technologische logica.
Debuterend scenarist-regisseur Rian Johnson verrast aangenaam met Brick, een als adolescentenfilm gecamoufleerd misdaaddrama beïnvloed door zowel Dashiell Hammett als Twin Peaks en Elephant.
Ondanks de stilistische verschillen tussen de sociale drama’s van Jean-Pierre & Luc Dardenne en de droogkomische karakterstudies van Jim Jarmusch zijn de thematische overeenkomsten tussen de Gouden Palm en de Grote Prijs van Cannes opvallend. Een kind dwingt onvolwassen mannen in zowel L’Enfant als Broken Flowers tot menselijkheid. Plots vaderschap op jonge of oudere leeftijd betekent voor narcistische macho’s ook het afscheid van hun (al dan niet verlengde) jeugd. Verwantschap dient zich aan als remedie voor individualisme.
Met Brooklyn Village, het portret van New Yorkers die hun plaats zoeken in een brutale wereld, won de onafhankelijke Amerikaanse cineast Ira Sachs de Grote Prijs van het festival van Deauville. Zijn vreugde wordt getemperd door de verkiezing van Donald Trump. “It’s a living nightmare” zucht de visuele stadsdichter.
“Er zit romantiek in eerste vriendschappen,” zegt Ira Sachs, “maar opgroeien is moeilijk.” De onafhankelijke Amerikaanse cineast koestert in elk van zijn films een utopie die door de realiteit vernietigd wordt. Brooklyn Village mixt de coming-of-age film met een buddy movie en vertelt het verhaal van twee adolescenten, Jake en Tony, wiens instinctieve vriendschap bedreigd wordt door het conflict tussen hun ouders.
Robert Redford schittert in Stuart Rosenbergs (Cool Hand Luke, The Amityville Horror) gevangenisdrama Brubaker, het waargebeurde levensverhaal van Tom Murton, een gevangensdirecteur die de politiek schokte door mishandelingen en moorden in een staatsgevangenis naar buiten te brengen. In 1980, het jaar van Raging Bull, was Brubaker niet de meest markante film ondanks een nominatie voor een Oscar voor beste scenario en lof voor zijn realisme. Maar met de jaren groeide de film uit tot een de belangrijkste Amerikaanse gevangenisfilms.
In de dankbetuiging die zijn nieuwste boek ‘De jongens van Nickel’ afsluit schrijft Colson Whitehead, auteur van het magistrale ‘De ondergrondse spoorweg’, dat een van de inspiratiebronnen voor dit verhaal over een helse tuchtschool in Florida tijdens het tijdperk van de Jim Crow rassenwetten in het Zuiden van Amerika een boek van Tom Murton en Joe Hyams was. ‘Accomplices to the Crime: The Arkansas Prison Scandal’ behandelde de corruptie en mishandelingen in de gevangenis van Arkansas. “De film Brubaker, die u beslist moet zien als u dat nog niet gedaan heeft, is op dit boek gebaseerd” lezen we bij Whitehead. Voor het onvolprezen filmtijdschrift Andere Sinema schreven we (lang geleden) onderstaande recensie over deze wat vergeten film met naast Redford ook Yaphet Kotto, Jane Alexander, Murray Hamilton en David Keith in de cast.
“Ik hou enorm van fantastische cinema en surrealisme maar ik probeer altijd een schijnbaar realisme aan te houden omdat absurditeit en paradoxen in een realistische context beter tot uiting komen” zegt Marco Bellocchio. In politieke tragedies zoals Enrico IV, Buongiorno, Notte en Vincere laat hij zware thema’s ademen door fantasie in de werkelijkheid te introduceren.
Met Burning puurt de Zuid-Koreaanse meester Lee Chang-dong (Oasis, Secret Sunshine, Poetry) uit een mysterieus kortverhaal van de Japanse bestsellerauteur Haruki Murakami (‘Schuurtjes in brand steken’, 1983) een melancholische kroniek van een amoureuze driehoeksrelatie die in het teken staat van een bizarre verdwijning. Het enigmatische, visueel betoverende en emotioneel zinderende Burning transformeert een intrigerende thriller in een existentiële trip tussen realiteit en illusie en kruipt langzaam onder je huid. Om je niet meer los te laten.
Aan het einde van zijn carrière draaiden John Frankenheimers films – docudrama’s zoals Year of the Gun, Against the Wall en The Burning Season – alleen maar mee in het betaaltelevisie- en videocircuit. Na zijn eerste stappen (net zoals Sidney Lumet, Martin Ritt en Robert Mulligan) zette Frankenheimer ook zijn laatste stappen als regisseur voor het kleine scherm.