Expo Notorious: Alfred Hitchcock en actuele kunst

ALFRED EN ALMA HITCHCOCK

De tentoonstelling ‘Notorious: Alfred Hitchcock en actuele kunst’ werd georganiseerd naar aanleiding van de 100ste verjaardag van de geboorte van Alfred Hitchcock op 13 augustus 1899 in Londen (gestorven 29 april 1980 in Beverly Hills, Californië).

FRENZY

Notorious: Alfred Hitchcock en actuele kunst onderzoekt de grote invloed die de master of suspense heeft uitgeoefend op de hedendaagse kunst. Hitchcock wordt beschouwd als de eerste regisseur die, over een periode van vijftig jaar, films maakte die internationaal commercieel en artistiek succes oogstten. Van de eerste Engelse zwart-wit films als The Thirty Nine Steps (1935) en The Lady Vanishes (1938) tot de enorme impact van klassiekers als Vertigo (1958) en Psycho (1960), alle hebben ze bijgedragen om van de man achter de camera zelf een beroemdheid te maken.

Voor Notorious heeft het MOMA werk geselecteerd van hedendaagse kunstenaars die geïnspireerd werden door Hitchcock. Via de foto’s, films, video’s, geluidswerken en mixed media installaties in deze tentoonstelling wordt onderzocht hoe Hitchcock’s beeldentaal, thema’s en technieken getransformeerd, toegeëigend of weerspiegeld worden door hedendaagse kunstenaars, en hoe de filmmaker zelf onbewust meewerkt aan dit proces.

NOTORIOUS

Hitchcocks interesse voor thema’s als voyeurisme, obsessie, de dubbelganger en de relatie tussen het landschap en het verhaal wordt gereflecteerd in het werk van talloze beeldende kunstenaars. Zijn typische modernistische nadruk op het filmisch proces maakt dat zijn invloed nu even vanzelfsprekend is onder kunstenaars als onder hedendaagse filmmakers.

Sommige kunstenaars halen hun onderwerp rechtstreeks uit Hitchcocks films, zoals bijvoorbeeld de videoprojectie van Douglas Gordon 24 Hour Psycho of de nieuwe filmmontages van Christoph Girardet en Matthias Müller The Phoenix Tapes die speciaal voor deze tentoonstelling werden gemaakt. Anderen maken hun eigen ’take’ van Hitchcocks werk en veranderen daardoor de oorspronkelijke betekenis.

MARNIE

De filminstallatie Subject to a Film: Marnie (1989) van Stan Douglas herschept de kantoorovervalscne uit de film en onderzoekt daarbij de begrippen van het repetitieve en de obsessie. Pierre Huyghe gaat nog een stapje verder met Hitchcocks voyeurisme in zijn 16 mm film Remake (1995), een virtuele kopie van Hitchcocks Rear Window: in Remake vergelijken we de uitdrukkingen en handelingen van de hedendaagse acteurs met die van de originele film. Voor Huyghe is iedere verwijzing naar de film en naar Hitchcock in het bijzonder gebaseerd op de kracht van het geheugen.

In sommige werken zitten de beeldentaal, de verhalen en de geluiden uit de bekendste werken van Hitchcock verwerkt, zoals de beelden uit North by Northwest (1959) in de nieuwe grootschalige montages van John Baldessari’s Tetrad Series (1999). Vertigo (1958) is zeker de meest geciteerde film: hij is de bron voor Victor Burgins fotografische installatie The Bridge (1984), David Reeds installatie Scottie’s Bedroom (1994), Christian Marclay’s Vertigo (soundtrack for an exhibition) (1990), Cindy Bernards dia-installatie Location Proposal (1970-1999) en een scène uit Chris Markers film Sans Soleil (1982). Nogmaals, al deze werken hebben hetzelfde uitgangspunt gemeen, namelijk ons collectief filmisch geheugen.

VERTIGO

Een ander typisch thema dat ook aan bod komt is de vrouw die vaak afgebeeld wordt als verleidster, slachtoffer of kwelgeest zoals bijv. in de foto’s van Cindy Sherman. Op gelijkaardige wijze stelt Judith Barry’s video Casual Shopper (1980-81) die een directe verwijzing naar Hitchcocks Marnie bevat – de voorstelling van de vrouw in de cinema in vraag.

In de video-installatie Evidence (1999) tenslotte met fragmenten uit Atom Egoyans laatste film Felicia’s Journey zien we een scène met een door een seriemoordenaar in zijn auto geplaatste videocamera waarin zijn uiteindelijke slachtoffers ondervraagd worden. De moordenaar kan vanuit deze optiek gezien worden als een wrange commentaar op de rol van de filmregisseur: iemand die mensen en omstandigheden manipuleert om zijn eigen expliciete en (vaak) ongeoorloofde verlangens te bevredigen. Voor vele toeschouwers is Alfred Hitchcock de filmregisseur die hun dan bijna onmiddellijk voor de geest komt.

Notorious: Alfred Hitchcock en actuele kunst is een reizende tentoonstelling van het Museum of Modern Art Oxford. De tentoonstelling ontstond onder het curatorschap van Kerry Brougher, directeur; Michael Tarantino, hoofd tentoonstellingen; en Astrid Bowron, curator. Bij de tentoonstelling verscheen een vierkleuren catalogus, samengesteld en geschreven door de curators.

IVO DE KOCK

REAR WINDOW