S. Craig Zahlers Dragged Across Concrete: Very Rough Pulp Fiction

Scenarist, regisseur, muzikant en schrijver S. Craig Zahler groeide met drie gewelddadige genrefilms uit tot een markante figuur van de Amerikaanse onafhankelijke cinema. Zowel Bone Tomahawk als Brawl in Cell Block 99 en Dragged Across Concrete zijn gewild controversieel. Aardig gevonden worden is eerder een schrikbeeld dan een streefdoel voor Zahler.

De kloof tussen wat Hollywood liefst produceert en wat S. Craig Zahler als scenarist-regisseur graag maakt is immens. Mainstream cinema richt zich tot de grootste gemene deler en wil vooral in de smaak vallen bij zoveel mogelijk mensen. Dat was vroeger al zo toen grote studio’s vooral conservatief dachten maar dat is zeker niet anders nu algoritmen bepalen wat ‘men’ wil zien en hoe een kijkervaring dient te lopen. De aandacht vasthouden, nooit vervelen, niet destabiliseren en zeker niet choqueren is en blijft de boodschap. Met een speelduur van ruim 2u38, meerdere personages en verschillende verhaallijnen, aandacht voor ‘overbodige’ details, een sombere toon en brutaal geweld maakt Dragged Across Concrete het de toeschouwer niet bepaald gemakkelijk. Opzettelijk.

Bovendien snijdt de Amerikaanse filmmaker en schrijver (o.a. ‘A Congregation of Jackhals’, ‘Hug Chickenpennny: The Panegyric of an Anomalous Child’, ‘Corpus Chrome, Inc’,’Wraiths of the Broken Land’) thema’s als politiegeweld, racisme en stedelijke samenlevingsspanningen op ambigue en weinig geruststellende wijze aan. ‘Unwoke racist fantasias’ labelden in de V.S. critici Zahlers drie genrefilms maar deze beschuldiging van racisme en niet-politiek correct zijn stoort de filmmaker allerminst. “Ik regisseer geen films en schrijf geen boeken om populair te worden of opdat mensen mijn werk aardig zouden vinden,” vertelde Zahler aan The Ringer. “ik hoop dat ze er van genieten maar ik ga geen andere creatieve keuzes maken om meer in de smaak te vallen.” Wie zijn eigen opvattingen weerspiegeld wil zien in een film is bij Zahler aan het verkeerde adres, ook al “omdat de ideologische overtuigingen niet altijd consistent zijn in de films zelf.”

Hardgekookte actie

Consequent is Zahler wel in zijn keuze voor hardboiled B movies, snoeiharde genrefilms die de western (Bone Tomahawk), de gevangenisfilm (Brawl in Cell Block 99) en de overvalfilm (Dragged Across Concrete) door elkaar schudden via brutaal geweld, een onaangename sfeer en een duistere toon. In de jaren 80 was er veel ophef omwille van zogenaamde video nasties en het ook grotendeels tot Blu-ray en dvd veroordeelde werk van Zahler is bij momenten ook ‘nasty’: gemeen, vies, smerig. Telkens actie braafjes de genreconventies lijkt te gaan volgen creëert de cineast een vervreemdingseffect met visceraal geweld dat focust op de fysieke impact van nonchalante actie. Een lichaam wordt in twee gehakt (Bone Tomahawk), een schedel blootgelegd (Brawl in Cell Block 99) of darmen worden doorzocht om een sleutel te vinden (Dragged Across Concrete).

Dragged Across Concrete speelt in de fictieve stad Bulwark en draait rond agenten, misdadigers en morele corruptie maar illustreert vooral Zahlers coherentie op het vlak van universum en stijl. Met andermaal ultra-gewelddadige actie, poëtische literaire dialogen en heel veel aandacht voor de portrettering van personages met een serieuze hoek af. Maar ook opnieuw een combinatie van gestileerde, cerebrale afstandelijkheid en empathie voor de beproevingen waarmee het leven en de omgeving individuen confronteren en de fataliteit die ermee verbonden is. Dit is een brutale, experimentele film noir die alle personages meezuigt in een noodlottige spiraal van krankzinnige plannen en genadeloos geweld. Een actiespiraal maar een met veel trage momenten en nevensprongen. Dingen die normaal verwijderd worden maar Zahler juist extra belicht: eetrituelen tijdens bewakingsopdrachten, een moeder die het voetje van haar baby kust, herinneringen aan oude schoolervaringen,… Sterker nog, die uitstapjes interesseren de filmmaker duidelijk meer dan het verhaal. Het is geen toeval dat de film veel langer is dan het verhaal vereist.

Criminele mozaïek

“Ik wil geen waarden uitdrukken in mijn films,” zegt Zahler, “dat komt te dicht bij een themafilm die enkel en alleen een statement illustreert. Mijn films worden gedreven door de personages.” In Sight & Sound verduidelijkt hij waarom dit de essentie van zijn cinema is: “Voor is iets een film wanneer je in de ogen en gezichten van iedereen kan proberen te lezen hoe authentiek en oprecht ze zijn, en waar ze vandaan komen. Wanneer dat moeilijk wordt omdat ze gemaskerd zijn ga je extra goed trachten te luisteren om te bepalen wie ze zijn, wat hun geschiedenis is en welke horrible shit op hun kerfstok hebben.” Dragged across concrete volgt een mozaïek van personages die narratief verbonden zijn door een gebeurtenis (een overval met een lading goud als buit) waarmee we pas na ruim een uur film kennismaken.

Centraal staan twee duo’s. Aan de ene kant Brett Ridgeman (een sterke Mel Gibson) en Anthony Lurasetti, twee ervaren agenten die geschorst worden wanneer hun traditioneel racistisch en buitensporig gewelddadig optreden op beeld vastgelegd blijkt. Geldnood en frustratie doet hen besluiten om een overval niet te stoppen maar te gebruiken om “voor zichzelf op te komen” zoals Brett stelt. Aan de andere kant zijn er twee zwarte criminelen, Henry en Biscuit, die met eenzelfde plan rondlopen. Maar Zahler maakt de zaken complexer door er een trio professionele misdadigers aan toe te voegen waarvan twee constant gemaskerd rondlopen en pure psychopaten blijken. Het resultaat is dat de botsing van deze ‘dirty seven’ leidt tot onvoorspelbaar, onstuitbaar en extreem geweld dat resulteert in heel wat collateral damage. Bovendien blijkt kansberekening (Brett heeft telkens een percentage klaar) absurd en futiel, geweld leidt enkel tot destructie en alleen wie enigszins afstand kan nemen maakt kans om te overleven en een nieuw leven te starten.

Moreel moeras

Opmerkelijk is dat Zahler zoveel aandacht besteedt aan elk personage dat het onderscheid tussen hoofd- en nevenpersonages haast verdwijnt. Typerend is het feit dat de stevigste emotionele mokerslag verbonden is met een personage dat enkel een minuscule rol heeft. Het gaat om een bankbediende (gespeeld door Jennifer Caprenter) die eigenlijk niet wil gaan werken, die niet op de bus wil stappen en aan haar appartement met moeite afscheid neemt van haar baby, en fataal betrokken raakt bij de overval. Absoluut not done in mainstream cinema, maar Zahler weigert aan de verwachtingen te voldoen. Of spaarzaam om te springen met pathos en bloed. Het babyschoentje (“Will you make sure my baby gets this? His name is Jackson”) is een van die details die de cineast graag uitvergroot en laat terugkeren.

“Ze komt alleen in biologische winkels met spullen die je geweten sussen” zegt Anhony over zijn vriendin. Een grapje van een met moraliteit en ideologie worstelend personage maar ook een uithaal van Zahler naar eco-liberals. Even later zegt Bretts vrouw Melanie dat ze een liberal was tot ze uit financiële noodzaak in een probleembuurt moest gaan wonen en haar dochter pesterijen diende te ondergaan. Racisme is volgens Zahler verbonden met een precair leven. Maar het blijft racisme benadrukt hij. De uitspraak van een agent dat hij geen racist is “want op Martin Luther King dag bestel ik extra zwarte koffie” zegt genoeg. Zahler onderstreept dat het morele onderscheid tussen de twee blanke agenten leeftijd is. “Je doet deze job al te lang,” krijgt Brett te horen van zijn ex-partner Calvert, “het is niet gezond te lang op straat te zijn. Je boekt resultaat maar je verliest perspectief en compassie.”

Zahler is, in tegenstelling tot wat sommige criticasters stellen, zijn moreel kompas nièt kwijt. Hij brengt begrip op voor racisten maar niet voor racisme. Racisme wordt samen met toxic masculinity en toxic violence verbonden met het absolute kwaad. Met white male rage ook. Vrouwen zijn het slachtoffer van seksisme, misbruik en geweld, zwarten van vooroordelen en omstandigheden. Terwijl blanken de rekening voor de eigen vooringenomenheid krijgen gepresenteerd. Henry is dan ook kwaad wanneer hij tot zelfverdediging wordt gedwongen. “You fucking dumbass,” krijgt Brett te horen, “I wasn’t gonna blackmail you, my word is good. You should have trusted a nigga.” Die ‘nigga’ krijgt een naar videogames knipogende sprookjesachtige exit wanneer de vale, donkere kleuren plots plaats maken voor hel licht. Een sprankje hoop in een grauwe wereld. Nadat Zahler ons een film lang over ruw beton heeft gesleept.

IVO DE KOCK

DRAGGED ACROSS CONCRETE: S. Craig Zahler; USA 2018, 158′; scenario: S. Craig Zahler; met: Mel Gibson, Vince Vaughn, Jennifer Carpenter, Don Johnson, Tory Kittles, Laurie Holden, Udo Kier; fotografie Benji Bakshi; montage Greg D’Auria; muziek Jeff Herriott, S. Craig Zahler, The O’ Jays; FILM: **** / EXTRA’S: 0; distributie: Dutch Filmworks.