Kôji Fukada’s A Girl Missing: De pijn en absurditeit van het leven

De Japanse filmmaker Kôji Fukada won in 2016 de Juryprijs van het Un Certain Regard-programma met Harmonium. Drie jaar later levert hij met A Girl Missing een nieuwe fascinerende kroniek over wraak, waanzin en de absurditeit van het leven af.

“Ik heb een alledaags gezicht” zegt Ichiko wanneer de kapper bij wie ze gaat voor een nieuwe look haar meent te herkennen. En: “ik ga naar de huizen van mensen om hen te helpen.” De protagoniste van A Girl Missing (Yokogao) is een privéverpleegster met een missie: “We zijn allemaal verschillend, we verdienen aandacht op maat.” Telkens ze palliatieve zorg verleent gaat ze op in de familie die ze bijstaat. Ze verdwijnt in het decor en verliest zo haar persoonlijkheid. Die onderdompeling komt haar duur te staan wanneer ze een grootmoeder verzorgt, bevriend geraakt met diens oudste kleindochter Motoko en verzwijgt dat de ontvoerder van het jongere zusje Maki haar neef Totosuka is.

Mede door een agressieve, ongenuanceerde media-aanpak verliest Ichiko haar reputatie, haar job, haar veilige thuis, haar verloofde en haar geestelijke gezondheid. Ze droomt dat ze transformeert in een blaffende hond, bespiedt haar kapper/overbuur, begint zelf anekdotes als compromitterend te zien (“ik ben bizar”), ziet een uitgekiende wraakneming als een boemerang in haar gezicht belanden en merkt dat wegvluchten in de anonimiteit van Tokyo allerminst louterend werkt. Om uiteindelijk opnieuw het pad te kruisen van Motoko, de leerlinge/vriendin die “ik volg je weg” had gezworen nadat ze uit angst haar te verliezen Ichiko in onheil had gestort.

In de handen van Kôji Fukada oogt A Girl Missing nooit als een traditioneel kidnap- en wraakverhaal. De regisseur van Harmoniun vermijdt de genreconventies en gaat voor een existentieel drama waarin fantasie, realiteit, verlangen, waanzin en wraak verstrengelen. Dit is geen ‘misdaad en straf’ verhaal waarin we de schaduwkant (‘the dark side‘) van de protagoniste ontdekken. Wèl het portret van een vrouw die zowel medeplichtig als dader én slachtoffer is.

“Ik ben geïnteresseerd in pluriformiteit,” vertelt de regisseur-scenarist aan Filmmaker, “het hoeft niet over licht en schaduw te gaan, tussen de twee zijn er veel schakeringen. Mensen zijn niet inherent goed of slecht, hun interactie met de omgeving en anderen hangt af van de situatie.” Met de beste bedoelingen heeft Ichiko zichzelf opgedeeld in verschillende personages, in variaties op haar karakter en in verschillende rollen, maar dat leidt tot ambivalentie en zowel een problematische positie als een foute perceptie. Fukada versterkt de ambiguïteit door twee tijdlijnen te volgen. Dit is geen narratieve spielerei met verwarrende of verklarende flashbacks maar een manier om via parallelle verhalen – enerzijds de ‘val’ die van Ichiko een outcast maakt, anderzijds haar comeback gericht op louterende wraak – een complexe, ambigu individu te portretteren.

Voor Fukada blijft de mens een mysterie, een ondoorgrondelijk wezen. Complex, met gedachten en emoties die vaak niet te vatten zijn. De cineast voegt er tragiek en absurditeit aan toe. Het bestaan, het leven, is absurd en surrealistisch. Chaotisch, verwarrend en pijnlijk. Ichiko worstelt met de absurditeit van het leven. Een absurditeit die ze in een verhaallijn ondergaat en waartegen ze zich in de andere verzet. Daarbij komen gevoelens van pijn, frustratie, woede en schuld aan de oppervlakte. Begeleid en versterkt door geluiden (parlofoonbel, carwash, autoclaxon, wind,…).

Uitvergroot via bevreemdende beelden die de chaos en verwarring emotioneel kleuren. Of ons met de ogen doen knipperen bij de overgang tussen de verhaallijnen. Zo veranderen de flashes van de paparazzi terreur die Ichiko pijnigt in discolichten en haar nieuwe rol als verleidster. Een nerveuze scène waarbij Fukada zich naar eigen zeggen liet inspireren door Eric Rohmers Les nuits de la pleine lune (1984). Een enigmatische Pascale Ogier zoekt daar niet naar waarheid maar naar identiteit. Net als Mariko Tsutsui in A Girl Missing, een Japans noodlotdrama met een speelse Franse toets.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in Filmmagie, n° 706, juli-augustus 2020)

GENRE drama

REGIE Kôji Fukada

SCENARIO Kôji Fukada

FOTOGRAFIE Kenichi Negishi

MUZIEK Hiroyuki Onogawa

MONTAGE Kôji Fukada & Julia Gregory

CAST Mariko Tsutsui, Mikako Ichikawa, Sôsuke Ikematsu, Kentez Asaka, Ren Sudo

PRODUCTIE Japan-Frankrijk – 2019 – 111’

DISTRIBUTIE Imagine

RELEASE 19 augustus