Julius Onahs Luce: Wiens verhaal is dit?

De Nigeriaans-Amerikaanse actie (The Girl Is in Trouble) en sciencefiction (The Cloverfield Paradox) specialist Julius Onah werpt zich met Luce op de psychologische thriller om thema’s alszwarte identiteit en racisme aan te snijden. Het resultaat is een intrigerende mix van ambivalentie en mysterie.

Het was alsof J.C. Lee’s toneelstuk ‘Luce’ (in 2013 opgevoerd in New York) me een spiegel voorhield,” zei regisseur Julius Onah tijdens Film Fest Gent, “ik herkende als recente immigrant uit Nigeria na een lang immigratieproces met precaire leef- en werkomstandigheden Luce’s outsidergevoel en het zowel verdoken als expliciete racisme waarop hij stuit. Bovendien was ik na jaren Afrikaan te zijn geweest en de wereld te hebben rondgereisd als zoon van een diplomaat plots een Afro-Amerikaan. Een verwarrende status.” Dat gevoel van desoriëntatie en verwarring vertaalt de scenarist-regisseur in een psychologische thriller waar zwarte identiteit botst met macht en perceptie. Met verwachtingen en status, met racisme en de bedrieglijke Amerikaanse droom.

De protagonist van Luce oogt als een poster boy voor die American Dream. High school atleet, begenadigd debater, perfecte blanke ‘liberale’ adoptieouders, lonkende universitaire studies. En met zijn lichtere huidskleur lijkt hij meer aanvaardbaar voor het blanke establishment. Althans volgens zijn zwarte vrienden. “Jij hebt makkelijk praten, je bent niet black black zoals ik” zegt een medestudent wanneer Luce raciale vooroordelen en discriminatie minimaliseert, “je bent een Obama.” Luce’s verleden als kindsoldaat blijft lang mysterieus. Quasi symbolisch (Luce omschrijft zich als “a black kid who overcame his tragic past”).

Tot plots de nachtmerrie dreigt en de ideale schoonzoon verontrustende trekjes krijgt. Eerst en vooral in de ogen van zijn Afro-Amerikaanse lerares geschiedenis. Harriet Wilson reageert geschokt, maar vooral hevig en ongenuanceerd, wanneer de scholier in een opstel gewelddadig verzet van zwarte onderdrukten als een optie introduceert. Ze zoekt bevestiging voor haar visie dat de woordenkunstenaar eigenlijk een boosaardige geweldenaar met duistere geheimen en explosieve plannen is.

De gezaaide twijfel keert echter als een boemerang terug. Zeker wanneer ze Luce’s privacy schendt (inbreekt in zijn locker op zoek naar bewijsmateriaal) en haar eigen koelbloedigheid verliest. Want misschien is Luce wel het slachtoffer van haar obsessie? Of is hij ècht een doortrapt acteur? De onzekerheid en verwarring blijft wanneer de strijd gestreden lijkt.

Met Luce vertelt Onah een verhaal dat op subtiele wijze verschillende richtingen uitgaat en bewust flirt met ambiguïteit. Alles lijkt mogelijk en dingen blijken zelden te zijn zoals ze op het eerste zicht leken. Een conflict dat draait rond de ethische keuze tussen (gewelddadige) strijd en een niet-confronterende aanpak drijft niet enkel de spanningen op maar haalt ook verschillende personages uit hun comfort zone.

Luce’s moeder Amy ontdekt hoe broos moraliteit is, Ms Wilson ziet haar met de Burgerrechtstrijd verbonden gelijkheidsdroom in duigen vallen, vader Peter merkt dat familie geen schild vormt tegen druk en Luce ervaart hoe nauw triomf en ondergang verbonden zijn. Allemaal worstelen ze met hun identiteit en met de perceptie van anderen, met de druk van hun gemeenschap en de normen en structuren van de samenleving. Zeker de jongeman die voorbestemd leek voor ‘succes’ maar door zijn houding en (vermeende) ideeën naar de marge wordt gedrongen. Al ziet hij zelf een triomf.

“America puts you in a box and it lets in only so much light” waarschuwt Harriet. Aanvankelijk kijken we via de ouders naar de adoptiezoon die ze de naam Luce (‘licht’) gaven omdat moeder zijn Afrikaanse naam niet kon uitspreken. Hun blik blijkt blank en subjectief. Een projectie eigenlijk. Wanneer hun door de perceptie van de lerares gevoede achterdocht toeneemt groeit bij de kijker twijfel en gaan we kijken via de ogen van de tiener die zijn taalvaardigheid en mise-en-scène talent moet aanspreken om te overtuigen.

“Onze maatschappij definieert waarheid als een waardevol bezit waar sommige mensen vanzelf over beschikken en andere niet” schrijft essayiste Rebecca Solnit in ‘Wiens verhaal is dit?’ (Podium, 2020). Luce is niet verontrustend omdat hij ambigu is maar omdat hij tijdens zijn zoektocht naar (zwarte) identiteit in een racistische samenleving de waarheid tracht te controleren. Terwijl hij braafjes conformistisch en perfect hoort te zijn.

IVO DE KOCK

GENRE drama

REGIE Julius Onah

SCENARIO Julius Onah en J.C. Lee naar J.C. Lee

FOTOGRAFIE Larkin Seiple

MONTAGE Madeleine Gavin

MUZIEKJef Barrow & Ben Salisbury

CAST Naomi Watts (Amy Edgar), Octavia Spencer (Harriet Wilson), Kevin Harrison Jr. (Luc Edgar), Tim Roth (Peter Edgar), Norbert Leo Butz (Dan)

PRODUCTIE USA – 2019 – 109’

DISTRIBUTIE The Searchers

RELEASE 18 juni 2020