Brady Corbets Vox Lux: Uitdovende stem van het licht
“Her loss of innocence mirrored that of a nation” zegt een ‘hemelse’ voice-over (Willem Dafoe) over ‘stem van het licht’ Celeste, “gevangene van een opzichtig en onleefbaar heden.” In de akelig beklemmende openingsscène van Brady Corbets Vox Lux smeekt een tienermeisje om het leven van haar medestudenten te sparen.
Maar de donker geschminkte schutter die ze in de ogen kijkt kan/wil de slachtpartij niet stoppen. Celeste (Raffey Cassidy) wordt getroffen maar overleeft miraculeus, raakt met een lied van verstilde wanhoop een natie in shock en wordt door de muziekindustrie (vertegenwoordigd door managers en executives met dollartekens in de ogen) gekatapulteerd tot popicoon. Maar die ene traumatische gebeurtenis blijft haar achtervolgen.
Wanneer in gebouwen crashende vliegtuigen voor een nationaal trauma zorgen verlaten we een zwalpende tiener om verder in de 21ste eeuw te duiken en te stuiten op een losgeslagen, oudere diva. Zwarte zwaan Celeste (Natalie Portman) blijkt disfunctioneel. De relaties met haar zus en dochter zijn verstoord, wanneer terroristen bij een aanslag refereren aan haar beeldtaal reageert ze ondoordacht en verslavingen doen haar fysiek en mentaal uitdoven. Maar, the show must go on. Ook al danst het idool als een robot op zielloze beats, ze doet nog altijd ogen oplichten.
Acteur (Mysterious Skin, Funny Games US) en regisseur (The Childhood of a Leader) Brady Corbet verlaat voor zijn A Star is Born variant Vox Lux zonder verpinken platgetreden paden en kiest voor ambitieuze, onbehaaglijke en verontrustende cinema. Er is geen echte plot, middelpuntvliedende krachten overheersen, montagesprongen doorbreken de continuïteit, het meta-gehalte is hoog, intieme momenten wisselen af met hypergestileerde sequenties, ruwe emotionele confrontaties volgen op rustige filosofische overwegingen, de etherische songs van Sia clashen met Scott Walkers schurende score, stijlbreuken worden niet geschuwd en beelden van een tweede schietpartij versmelten op onwezenlijke wijze met de vervreemdende realiteit waarin Celeste zich lijkt te bevinden.
Kortom, chaos en verwarring overheersen. Het is geen toeval dat een aan Portman klevende camera de kijker uit evenwicht brengt door plots te onthullen dat Cassidy (ook) Celeste’s dochter Albertine speelt. Het leven van cultfiguur Celeste is een werkelijkheid geworden koortsdroom, een eindeloze loop van het tunnelbeeld dat haar existentiële angst symboliseert. De grenzen tussen fantasie en realiteit vervagen terwijl de chaos in een apocalyps dreigt uit te monden.
“Ik wil niet dat mensen te veel denken,” zegt Celeste, “I just want them to feel good.” Brady Corbet beoogt het omgekeerde. Hij wil geen goed maar wel een ongemakkelijk gevoel opwekken en ondanks een ietwat clowneske stijl de kijker doen nadenken. Over beroemdheid en de smalle grens tussen privé- en publiek leven. Over de impact van terreur op jeugd en cultuur. Over de allesverslindende, wanhopige zoektocht naar aandacht die leidt naar eenzaamheid. Over de verheerlijking van geweld in een ongevoelig geworden samenleving. Over escapisme als reactie op tragedies en een destabiliserende tijdsgeest. Over hoe hoop en onschuld geofferd worden op het altaar van de entertainment industrie.
Maar ook over hoe mainstream cinema alle plooien gladstrijkt, de toeschouwer netjes bij de hand neemt, herkenbaarheid viseert en herhaling koestert. Corbet kiest er heel nadrukkelijk voor om Celeste’s rollercoaster leven weer te geven met een visuele, viscerale en muzikale trip die ons onderdompelt in de verwarring van de protagoniste en de chaos van een op drift geslagen wereld. Soms cartoonesk, dan weer diepzinnig of satirisch maar steeds intens emotioneel. Vox Lux is geen kauwgom voor de ogen maar even bevreemdende als opwindende cinema. Gedurfd. Heerlijk uitdagend en prettig gestoord.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in Filmmagie, n° 700, december 2019)
VOX LUX: Brady Corbet, USA 2018, 110′; met Natalie Portman, Jude Law, Raffey Cassidy, Stacy Martin, Jennifer Ehle, Willem Dafoe; FILM: **** / EXTRA’S: 0; dis. The Searchers.
