By the name of Tania van Bénédicte Liénard & Mary Jiménez : Getuigenissen over seksuele uitbuiting

sep 30, 2019   //   by Ivo De Kock   //   actueel, Algemeen, Belgische cinema, documentaire, film, genre, nieuws, regisseur  //  No Comments
By the name of Tania

Eind september won het Belgisch-Nederlandse By the name of Tania de prijs voor Beste internationale film op Raindance, het grootste Britse onafhankelijke filmfestival. Een prestigieuze bekroning voor co-regisseurs Bénédicte Liénard & Mary Jiménez die na hun documentair portret van bewoners van het Peruviaanse regenwoud Sobre las brasas een even poëtische als ontluisterende hybride film maken waarin slachtoffers van seksuele uitbuiting getuigen.

By the name of Tania

Mensen die een traumatische ervaring doormaakten of het slachtoffer waren van seksuele uitbuiting en verkrachting hebben nood om hun emoties te ontladen, om hun ervaringen te delen, om brutaliteit aan te klagen. Kortom om hun verhaal te vertellen. Die kans krijgen slachtoffers in By the name of Tania, een op getuigenissen gebouwde hybride film die de wereld bekijkt vanuit een blessure, de open wonde gecreëerd door verkrachting en seksuele uitbuiting. Loutering en overleven loopt er via het woord (lees: de getuigenis), met dank aan de genezende kracht van het beeld.

Het verhaal van slachtoffers

Volgens filmmakers Bénédicte Liénard & Mary Jiménez gaat hun tussen documentaire en speelfilm (met natuurbeelden en re-enactment) balancerende By the name of Tania over hoe armoede mannen en vrouwen in de valstrik van seksuele uitbuiting doet belanden. Misleidende verhalen spelen daarbij een rol. Zoals het verhaal dat Tania haar dorp in de jungle doet verlaten om naar de regio van de goudmijnen te trekken: rijke mannen zouden er meisjes die ze leuk vinden met goudstof bestrooien.

By the name of Tania

Maar de realiteit is anders: mishandeling en uitbuiting werden de regel in die wereld. Dat blijkt uit een ander verhaal, de getuigenis van Tania die in stukken en brokken aan een politieagent vertelt hoe ze gevangenen genomen werd, opgesloten, verkracht en gedwongen zichzelf te prostitueren. Terwijl Tania die herinneringen onder woorden brengt – ze werkte in prostitutiebars “by the name of Tania” – transporteert de camera ons naar alle beladen plaatsen in het Amazone gebied: de bars, de straten van de mijndorpen, de jungle, de rivier met zijn drijvende sloppenwijken. Van het huis waar haar grootmoeder stierf naar de locatie waar een stuk van haar identiteit en persoonlijkheid kapot ging.

Uit het leven gegrepen

Het idee voor By the name of Tania ontstond toen Liénard en Jiménez tijdens het draaien van de documentaire Sobre las Brasas in Peru ontdekten dat Andes-indianen worden uitgebuit in de goudrijke gebieden en dat jonge meisjes verplicht worden de mijnwerkers seksueel ter wille te zijn: “Wij hebben tientallen verklaringen gelezen van jonge meisjes die ontsnapt waren aan de gedwongen prostitutie. Bij het lezen ging er een wereld voor ons open, voorbij de rauwe taal die woorden plakt op de onvoorstelbare gruwel. Die woorden droegen de beeldende en dramatische kracht van de film. Ze gaven de barbaarsheid weer waar mensen doe in staat zijn, de pijn, de wanhoop, maar ook de wil om te leven, die altijd overeind blijft, ondanks alles.”

By the name of Tania

De filmmakers besloten alle getuigenissen te verzamelen en alle verhalen samen te brengen in één verhaal. “De film vertelt de reis van een jong meisje,” stellen Liénard en (de in Peru geboren) Jiménez, “haar geschiedenis schetst deze van vele anderen. Hij doet ons de verschillende facetten ontdekken van de perversiteit die dit systeem in stand houdt en het lijden dat het met zich meebrengt.”

Ontroerende getuigenis

Geregeld kijkt Tania in By the name of Tania door kaders, raamkaders al dan niet met tralies, naar de wereld. Mijmerend. “De politieagent brengt me terug,” klinkt het, “ik vertel hem alles. Hij zegt me dat ik veilig ben. Dat doet me lachen. Red me van mezelf en mijn herinneringen.” En ook: “Ik ben alles verloren. Zelfs de schaamte. Zelfs mijn naam.” De vertelster, die met haar naam ook al lange tijd haar identiteit kwijtgespeeld was, heeft het over de woorden die ze uit zichzelf moet trekken: “Ik wil spreken. Daarom ben ik nu Tania en is haar stem mijn stem.”

By the name of Tania

Die stemt brengt kalm en nuchter aangrijpende verhalen die extra verontrustend worden doordat de somberheid van de woorden contrasteert met de levendigheid van de natuurbeelden. Tegelijk komen ook de armoedige voorsteden in beeld en wordt de link gelegd tussen (kans)armoede en (seksuele) uitbuiting. De goudkoorts waar naar verwezen wordt, en (ecologische) verwoesting die terloops aangesneden wordt, maken van By the name of Tania een allegorie over de destructieve karakter van het kapitalisme. Herinneringen nemen de vorm aan van waarschuwingen in dit poëtisch portret van getraumatiseerde mensen en hun nachtmerrieachtige wereld. Een film van een schoonheid waar geen naam voor bestaat.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen bij DeWereldMorgen.be, 15 oktober 2019)

BY THE NAME OF TANIA van Bénédicte Liénard & Mary Jiménez; met Tanit Lidia Coquinche Cenepo (Tania), Ismael Vacquez Colchado (politieagent), Fiorella Aguila, Yossimar Vietto Omnia; poductie Hanne Phlypo voor Clin d’oeil Films; fotografie Viriginié Surdej; montage Marie Hélène Dozo; België Nederlands 2019, 85′; dis. MOOOV.; release 15 oktober 2019.

By the name of Tania

Leave a comment