Nicolas Saada: interviewen om cinema te begrijpen
Nicolas Saada is een Frans scenarist-filmmaker (Espions, Taj Mahal, Thanksgiving) en voormalig filmcriticus die meewerkte aan Cahiers du Cinéma en talrijke andere publicatie, die een radioprogamma maakte voor Radio Nova (Nova fait son cinéma) over filmmuziek en die samen met Pierre Chevalier werkte bij Arte tussen 1992 en 1998. Onder de titel Questions de Cinéma – Entretiens et Conversations (1989-2001) publiceerde Carlotta Films een selectie van zijn interviews.
“Ik ben filmcriticus geworden omdat ik niet geslaagd was voor het ingangsexamen van de filmschool,” zei scenarist-regisseur Nicolas Saada ons toen we hem in 2015 in Gent interviewden voor Taj Mahal, “mijn drang om over cinema te schrijven was niet zo groot, ik zocht vooral een ervaring die me zou toelaten om mijn verlangens, smaken en gevoeligheden te confronteren met iets tastbaar. En Cahiers du Cinéma was in de jaren 80 zowel een ontmoetingsplaats als een tijdschrift. Vandaag de dag zijn media geen ontmoetingsplaatsen meer.
Publicaties zitten in de greep van marketing en redacties werden virtuele ruimtes, het zijn niet langer sociale plaatsen waar mensen elkaar ontmoeten en ideeën uitwisselen. Cahiers was toen de Quartier de la Bastille in Parijs, filmmakers die langsliepen, recensenten die films bekeken en bediscussieerden.” Saada zag zijn job niet als roeping of einddoel: “Filmkritiek was voor mij een overgangsfase. Ik was niet zo goed in het schrijven van filmkritieken, ik hield me enkel bezig met films waarvan ik hield en was er vooral op uit om iets te leren via ontmoetingen met filmmakers.” Niet toevallig waren dan ook vooral de interviews van Saada memorabel.
Een selectie uit die gesprekken, gepubliceerd in Cahiers en elders (o.m. Simulacres), is nu gebundeld in Questions de Cinéma – Entretiens et Conversations (1989-2001). In een door Vincent Paul-Boncour afgenomen als voorwoord geldend interview zegt Saada dat hij als interviewer “gedreven werd door het verlangen cinema van binnenuit te begrijpen, en niet vanuit een puur theoretisch standpunt.” Die insteek motiveerde de selectie voor deze bundel. “Ik werkte in die periode ook mee aan filmproducties,” aldus Saada, “mijn interviews waren daardoor ook minder theoretisch, minder naïef, meer gericht op het werk en de methodes van elke gesprekspartner.”
Terugblikkend stelt Saada vast “dat kunstenaars vaak gelijk hebben, ze kijken meer naar de lange dan naar de korte termijn. Coppola en Lynch begrijpen het belang van Internet op een moment de traditionele industrie nog niets ziet. Moraal van het verhaal: laat ons luisteren naar kunstenaars. Bij voorkeur naar goede kunstenaars.” Aan goede filmmakers geen gebrek in dit interviewboek. Dario Argento, John Carpenter, Claude Chabrol, Ethan & Joel Coen, Francis Ford Coppola, Jim Jarmusch, David Lynch, Julian Schnabel, Paul Schrader, Martin Scorsese, James Cameron, Gus Van Sant, John Woo, Wong Kar-wai, de lijst is lang.
Maar in Cahiers traditie komen ook monteurs (Thelma Schoonmaker), componisten (Angelo Badalamenti, Elmer Bernstein, Lalo Schifrin), acteurs (Terence Stamp), scenaristen (Diane Johnson, Wesley Strick) en producenten (Joel Silver) aan bod. Geen van de interviews oogt gedateerd. Sterker nog: er duiken inzichten op die actueler en helderder zijn dan de platitudes die hedendaagse promotiegesprekken ons serveren. En niets werkt zo aanstekelijk als enthousiasme (Lynch over een “nieuw, bevrijdend tijdperk”) en passie (Cameron: “ik wil overal filmen”).
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in Filmmagie, n° 697, september 2019)
Nicolas Saada, Questions de Cinéma – Entretiens et Conversations (1989-2001), Carlotta Films, Parijs, 2019, 283 pag.
