Clint Eastwoods The Mule: De mythe, de man en zijn roadmovie

Regisseur Clint Eastwood maakt, tien jaar na Gran Torino, zijn comeback als acteur in The Mule, het waargebeurde verhaal van een tachtiger die drugsezel voor het kartel wordt. Het resultaat is een testamentfilm. Een met humor, spanning en muziek gelardeerde roadmovie die commentaar levert op Eastwoods persoonlijkheid, leven en mythe.

“Mijn vader was er niet veel toen ik opgroeide. Ik zag hem enkel op filmsets.” Dixit Alison Eastwood, actrice (dochter Iris in The Mule) en rebelse dochter van Clint Eastwood, icoon en vader van acht kinderen. De legendarische acteur die tachtiger Earl Stone aan zijn nemesis agent Colin Bates laat zeggen “Doe mij niet na. Ik stelde werk boven mijn gezin.” En aan ex-echtgenote Mary die nooit op hem kon rekenen: “Ik dacht dat het belangrijker was daarbuiten iemand te zijn i.p.v. de mislukkeling die ik thuis was.” Om de schuldbekentenis volledig te maken met: “For what it’s worth, I’m sorry for everything.”

Zoveel is duidelijk: acteur Clint Eastwood keert terug naar het witte scherm na een lange afwezigheid voor een persoonlijke film van regisseur Clint Eastwood. Een filmmaker die altijd al meer bekommerd was om zijn mythe dan om zijn imago en die gedreven door zelfspot het steevast niet kan laten om de draak te steken met het beeld dat van hem wordt opgehangen (de reactionaire rebel die lak heeft aan gangbare opvattingen). Dat doet hij opnieuw in het zowel autobiografisch getinte als waargebeurde verhaal van een verre van perfecte tachtiger die door een bizar avontuur grondig verandert.

Net zoals in Gran Torino (2008) is het Eastwood-personage ook in The Mule sterk verbonden met zijn auto, het paard van de hedendaagse cowboy. Aan het eind rijdt Walt Kowalski’s Aziatische buurjongen weg met diens Ford Gran Torino, een geschenk dat symbool staat voor de erfenis die de aanvankelijk racistische zeventiger wil nalaten nadat hij weer ging geloven in altruïsme en een gemeenschapsgevoel. Daar waar Kowalski liefst ter plaatste blijft, leeft negentiger Earl Stone in The Mule op wanneer hij met zijn (krakkemikkige of nieuwe) pick-up op weg kan. Zelfs wanneer het gaat om een illegaal drugstransport. Maar net als brompot Kowalski stuurt de meer onbezonnen Stone in deze roadmovie richting gemeenschap en loutering. Na schuldbesef.

In de eerste scènes zien we Earl Stone, net als oorlogsveteraan en bloemenkweker Leo Sharp op wiens levensverhaal The Mule gebaseerd is, liefdevol bloemen verzorgen. Om even later, tot ontzetting van zijn familieleden, te passen voor het huwelijksfeest van zijn dochter omdat hij naar een horticultuur congres moet. Waar hij flirt met dames (“Jullie zitten op de verkeerde verdieping, de schoonheidswedstrijd is boven”) en met passie praat over de bijzondere zorg die bloemen nodig hebben en over hoe internet zijn business kelderde. Al genoot Earl nog meer van de tocht naar die bestemming. Country nummers meezingend aan het stuur terwijl de kilometers voorbij schuiven.

Geldnood – Stone behoort tot de blanke middenklasse die economisch zwaar getroffen is door de crisis waarbij de banken het zwaard van Damocles hanteren – en het plezier om on the road te zijn doen hem ingaan op een aanbod om dik betaald te fungeren als drugsezel, mule, voor het Mexicaanse kartel. Want gezien de racial profiling van de politie ziet een lichtjes racistische blanke, oude hetero man er onschuldig genoeg uit om te ontsnappen aan controles tijdens zijn verschillende ritten, runs. Ook al omdat hij stoïcijns blijft bij zijn grote vracht, de aanwezigheid van agenten en de agressieve toon van zijn criminele handlangers.

Uiteindelijk krijgt Earl af te rekenen met achterdochtige gangsters, speurders die de drugshandel willen ontmantelen, familieleden die hem confronteren met een pijnlijke realiteit en verantwoordelijkheden die hij niet langer kan ontvluchten. Met een familie en een gemeenschap die hij niet kan blijven negeren. De man die aanvankelijk met grote teugen genoot van het avontuur (met een nieuwe wagen en seksuele escapades als bonus) en zich opwerpt als een moderne Robin Hood (die met het vele geld dat hij verdient de gemeenschap steunt) verliest de controle. Geconfronteerd met gevaar (met de dood dreigende gangsters) en morele dilemma’s (de keuze voor zelfbehoud of familie). Berustend in een onafwendbare slechte afloop (alhoewel, “At least I’ll know where to find you” zucht Iris) maar nog altijd levenslustig. Zij het met gevoel voor (relativerende) humor: “The only people who want to live to 100 are 99 year olds.”

“Zo af en toe komt iemand met een verhaal waar je geïnteresseerd in geraakt en deze was heel anders van alles wat ik ooit eerder had gedaan,” zegt Clint Eastwood in de making of, “het is een ongebruikelijk verhaal, geïnspireerd op ware gebeurtenissen, van een schijnbaar uitgeblust oude man die de perfecte persoon is om een drugsezel te zijn omdat hij er niet verdacht uitziet. Al gauw leidt hij een wild leven, zeker voor iemand van zijn leeftijd.”

De regisseur zag iets vertrouwds dat toch anders oogde: “Ik probeer altijd naar iets nieuws te zoeken waar je een beetje over na moet denken en deze deed dat voor me. Net als Gran Torino, wat interessant was omdat het ook een ouder iemand was. Maar Walt Kowalski wil alleen zijn rust en deze vent is graag onderweg, houdt van de sensatie om onderweg te zijn. De Earl van The Mule ontmoet ook graag andere mensen. Maar uiteindelijk overkomt hen beiden hetzelfde: ze veranderen.”

Eastwood was duidelijk gecharmeerd door dit personage, ook al is Earl verre van perfect. “Ik vind het leuk dat hij iets naïef heeft en toch ook iets avontuurlijk,” klinkt het, “ik hou nu eenmaal van verhalen waar er conflict is en er obstakels overwonnen moeten worden.” Tegelijk heeft Eastwood oog voor detail en vertellen dingen (de bloemen, wagens, kledij) een verhaal. “Je moet over de elementen nadenken terwijl je ze bijeenvoegt,” stelt Eastwood, “waar het uiteindelijk om gaat is: heb je emotioneel overgedragen wat je wilde op het publiek? The Mule heeft humor, drama en een interessant personage. We moeten immers allemaal obstakels overwinnen. En Earl Stone tast zijn grenzen heel nadrukkelijk af.”

Het levert een interessant personage op dat Eastwood extra diepgang geeft via de nauwelijks verhulde autobiografische schuldbekentenis. Maar The Mule wordt nog interessanter doordat Eastwood zijn mythe kadert én actualiseert. “Eastwood draagt in The Mule kleren die hij al in vroegere films droeg, zegt costume designer Deborah Hopper, “het is een kleding-cv van al zijn films. We amuseerden ons daarmee.”

Daardoor krijgt de film wat van een afscheid, een laatste vaarwel met een Eastwood die zijn klassieke one-man show opvoert: de libertaire outsider en anti-conformist die uithaalt naar internet (“Internet! Who needs it?”), smartphones en politiek correcte attitudes (met grapjes over ‘negroes‘, ‘latinos‘ en ‘dykes on bikes‘). Maar tegelijk draait hij het beeld van de conservatieve republikein om: de ‘normale’ burger wordt een outlaw die met zijn gedrag de eigen reactionaire en racistische reflex ondergraaft.

Daarnaast is het opmerkelijk hoe nadrukkelijk Eastwood in The Mule focust op ouderdom, op ouder worden, op de moeizame dagelijkse routine én het naderen van de dood. Maar de acteur-regisseur die veelal het fysieke lijden en de dood van zichzelf in beeld brengt focust hier niet enkel op zijn eigen aftakelend lichaam (met Hawksiaanse nadruk op een meer onzeker wordende tred) maar vooral ook op de beproeving van geliefden. Earl is veroordeeld tot het machteloos toekijken bij het sterven van zijn ex-echtgenote, een gebeuren dat zijn masker afrukt en hem een lucide schuldbekentenis ontlokt. Al denkt Mary dat hij grapt wanneer hij zegt “ik ben drugsezel voor het kartel” om zijn verworven rijkdom te verklaren.

De emotionele scènes die dit oplevert tillen The Mule op tot het niveau van Eastwoods meest aangrijpende films – A Perfect World, The Bridges of Madison County en Mystic River – en versterken het persoonlijke karakter van deze kroniek. Met naast zelfkritiek op zijn rol en prestaties als vader ook een bekentenis naar zijn ex-partners toe. Zonder specificaties wel want van de pijnlijke strijd met de net voor de filmrelease gestorven Sondra Locke is er bijvoorbeeld geen spoor.

Opvallend is dat de toon daarbij milder is geworden, de woede die veel van de Eastwood personages in het verleden dreef heeft plaats gemaakt voor een geamuseerd aanvaarden van de dingen. In het aanschijn van de dood gaat de blik naar schoonheid en leven, met melancholie en tederheid die verbittering buitenspel zetten. Wanneer Earl bij Mary uit het raam kijkt ziet hij de bloemen die hij koestert en vertoont zijn gelaat een glimp van emotie. Voor het masker weer overneemt. Het is alsof Clint Eastwood ons heel even in zijn ziel laat kijken, de mens achter de mythe toont. Groots in zijn fragiliteit.

IVO DE KOCK

THE MULE: Clint Eastwood, USA – 2018 – 116′; met Clint Eastwood, Bradley Cooper, Laurence Fishburne, Michael Pena, Dianne Wiest; scenario Sam Dolnick & Nick Schenk; fotografie Yves Bélanger, muziek Arturo Sandoval; montage Joel Cox; extra’s: documentaire, videoclip ‘Don’t let the old man in’ van Toby Keith; FILM: ***** / EXTRA’S: ***; distributie: Warner.