Irak in beeld: Veel films, weinig publiek

mrt 30, 2019   //   by Ivo De Kock   //   actueel, genre, nieuws, oorlogsfilms, thema  //  No Comments
In the valley of Elah

Een zondvloed Amerikaanse en Britse Irakfilms overspoelde in 07 de zalen in de VS. Veelal lege zalen. Wat de vraag oproept of cinema wel een oorlog in beeld kàn brengen terwijl het conflict nog woedt.

Redacted

“We gaan over tien jaar geen documentaire over Irak draaien,” aldus cineast Robert Greenwald (UNCOVERED: THE WAR ON IRAQ), “we doen het nù, we willen nù de politieke dialoog beïnvloeden”. Samen met James Longley (IRAQ IN FRAGMENTS) effende hij het pad voor de Irak-zondvloed. Dit jaar draaiden 3 van de 5 Oscargenomineerde docs – NO END IN SIGHT, OPERATION HOMECOMING en TAXI TO THE DARK SIDE – rond het conflict.

Nog opmerkelijker was dat ook fictie de gevolgen van de Irak-invasie onderzocht in wat niet alleen de meest uitgebreide maar ook de snelste reactie was van de filmwereld op een Amerikaanse oorlog sinds Vietnam. In 2007 werd tal van Amerikaanse (HOME OF THE BRAVE, LIONS FOR LAMBS, THE KINGDOM, RENDITION, GRACE IS GONE, IN THE VALLEY OF ELAH, REDACTED) en Britse films (THE MARK OF CAIN, BATTLE FOR HADITHA) uitgebracht. Maar het publiek bleef weg. HOME OF THE BRAVE bracht in de VS amper 40.000 dollar op, GRACE IS GONE 30.000 dollar, REDACTED 65.000 dollar en IN THE VALLEY OF ELAH 6,66 miljoen dollar.

Grace is Gone


Een overdosis gelijkaardige films verklaart dat commerciële debacle voor een stuk. Maar ook andere factoren speelden. “Het is moeilijk om mensen in de zalen te krijgen voor iets dat ze al denken te kennen” stelt Marc Munden (THE MARK OF CAIN). “Men heeft nog nooit tijdens een oorlog zalen gevuld met films die soldaten als criminelen afschilderen en metaforisch op hun missie spuwen” probeert criticus Jonah Goldberg. Wat misschien opgaat voor REDACTED, waar een hysterische beeldenstroom chaos en ontreddering weerspiegelt; maar niet voor IN THE VALLEY OF ELAH of GRACE IS GONE, herwerkingen van The Searchers met conservatieve helden die geconfronteerd worden met een moreel probleem én verlies van menselijkheid.

Nu doen ernstige, cerebrale films het sowieso slecht. Velen gaan naar de bioscoop om te ontsnappen aan problemen, niet om er mee te worden geconfronteerd. Bovendien werkt een ‘war is hell’ en ‘het land verkeert in nood’ (Haggis’ omgekeerde vlag) boodschap onvoldoende louterend. Juist omdat er in Irak geen (Amerikaanse) helden zijn, gaan Hollywoods pro-oorlog films niet over de oorlog. Wraak- (THE BRAVE ONE, SAW IV, HOSTEL 2) en vernietigingsfantasieën (TRANSFORMERS, HITMAN) zorgen voor loutering.

The Kingdom


Terwijl JOHN RAMBO teruggrijpt naar een icoon van de jaren 80. Supersoldaat Rambo stond symbool voor een Amerika dat na het Vietnamtrauma naar traditionele, conservatieve waarden terugkeerde. De zwijgzame held die weet waar hij naar toe gaat en zijn fysieke kracht inzet voor een metaforische strijd van goed vs. kwaad, werkt in onzekere tijden wèl louterend. Niet het fictieve en symbolische Birma is belangrijk, wel de oplossing. Dromerig simplisme spreekt een multiplexpubliek aan.

Op YouTube loopt een video waarin Republikeins presidentskandidaat Mike Huckabee zegt “Mijn oplossing om de Amerikaanse grenzen te beveiligen? Twee woorden: Chuck Norris”. Texas Ranger? Ja! Omgekeerde vlag? Neen! Benieuwd of de nieuwe golf Irakfilms – STOP LOSS, THE HURT LOCKER en IMPERIAL LIFE IN THE EMERALD CITY – die boodschap begreep. Want het is geen toeval dat THE KINGDOM, vol ondernemende helden, met 50 miljoen dollar wèl een bescheiden hit was.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 583, maart 2008)

Rambo

Leave a comment