Enfant terrible Kim Ki-duk: Provocateur en autodidact
SPRING, SUMMER, FALL, WINTER… AND SPRING
Provocateur en autodidact Kim Ki-duk maakt sinds zijn uit 1996 daterend debuut Crocodile jaarlijks minstens één film.
Een productiviteit die de Zuid-Koreaanse cineast dankt aan zijn onafhankelijkheid (bewaard dankzij eigen lowbudget producties) en zijn stevige reputatie in Europa (getuige de persconferentie met zijn Duitse producent als bonus bij Spring, Summer, Fall, Winter… and Spring ). Want in eigen land is hij niét populair. Zijn films trekken naar Koreaanse normen weinig volk, voor de filmindustrie blijft hij een outsider en de media reduceren hem tot een schertsfiguur.
BAD GUY
Het gevoel is wederzijds want Kim Ki-duk roept als een verbitterde eenzaat dat de geprezen Koreaanse cinema een hype is en dat zijn collega’s maar matig werk afleveren (slechts Oasis kan door de beugel). Als filmmaker vertaalde hij die gevoelens van frustratie en woede in provocaties aan het adres van het establishment. Het leverde intense, shockerende en autobiografische verhalen op. Kritische landgenoten verbonden ze met een sadistische, militaristische persoonlijkheid. Europese fans ontdekten daarentegen een Koreaanse Fassbinder, ook al ontbreekt de melodramatische kleuring van trauma’s bij Kim Ki-duk.
Zijn internationale doorbraak kwam er na de controverse n.a.v. The Isle. Een bloederige liefdesfabel, gesitueerd op een idyllisch ogend meer met drijvende vishutjes, waarin een getraumatiseerde moordenaar en een wilde schoonheid hun vurig gevoelsleven via o.m. vishaken omzetten in pijn. De cineast spreekt in een interview over “een mooie film. Voor sommigen zijn alleen de momenten van geluk in het leven mooi maar voor mij vormt juist de mix van vernietigingskracht en passie met z’n psychosomatisch karakter de echte schoonheid van het leven.”
THE ISLE
Gruwel en tederheid wisselen elkaar inderdaad af, maar de seksuele agressie en wreedheid t.o.v. dieren zorgde voor schandaal. Het liet Kim Ki-duk toe zich verder te profileren via het sensatierijke Bad Guy. In dat onorthodox liefdesverhaal over voorbestemming gijzelt een wrede pooier het object van zijn passie in een bordeel. Opnieuw worden seks en foltering verbonden. De provocateur ‘straft’ andermaal zijn publiek door een louterend slot te vernietigen. Al ziet hij zichzelf meer als een outsider “die het pooierpersonage wil onderzoeken om te zien of hij echt slecht is of niet. Wie accepteert dat er dergelijke ‘slechte mannen’ rondlopen, begrijpt de film. Maar mensen met strikte opvattingen over moraliteit haten hem.”
De mens met al zijn contradicties, en koele controle die kan omslaan in extreme gewelddadigheid, fascineert de cineast. Al wil Kim Ki-duk niet “dat acteurs de ster van het beeld worden en de show stelen. Ze moeten erin samensmelten als een levend personage, precies zoals de boot en de drijvende hut in The Isle.” Locatie en ruimte zijn trouwens belangrijk in zijn werk. Zeker in Spring, Summer, Fall, Winter… and Spring want “in een drijvend huis raak je je richtpunten kwijt. De drijvende tempel staat voor de grilligheid van het leven.”
SPRING, SUMMER, FALL, WINTER… AND SPRING
De outcasts zijn ditmaal outsiders, monniken bij wie spiritualiteit een donkere onderstroom heeft. De meer poëtische filmstijl weerspiegelt de boeddhistische thematiek van boetedoening en natuurlijke cycli. Dat Kim Ki-duk een visueel filmdichter is blijkt uit de schitterende fotografie. Het visueel dramatische idee om een leerling een tekst te laten uitkerven in de planken van de tempel, herinnert aan de stukgeslagen-doorkijkspiegel-met-foto (Bad Guy) en de uit een bodemluik opduikende vrouw (The Isle).
Het opborrelen van dergelijke beelden verbindt Kim Ki-duk met zijn status van autodidact: “Ik kon filmmaker worden omdat ik nooit een filmopleiding heb genoten. Voor mij is een filmer iemand die het leven filmt. Het grootste obstakel voor filmstudenten is dat ze te veel tijd verspillen aan het bestuderen van film en niet genoeg aan het bestuderen van het leven.”
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in Film & Televisie, n° 550, maart 2005)
THE ISLE (De Filmfreak, Film: *** / Extra’s: *); BAD GUY (Total Film, Film: *** / Extra’s: 0); SPRING, SUMMER, FALL, WINTER… AND SPRING (A-Film, Film: *** / Extra’s: *).
SPRING, SUMMER, FALL, WINTER… AND SPRING