Noah Baumbachs en Jake Paltrows De Palma: Long take van Alfred Hitchcocks erfgenaam

DE PALMA

Sinds o.m. Dressed to kill, Body Double, The Untouchables en Snake Eyes weten we dat de visuele verhalenverteller Brian De Palma (° 1940) een fan is van long takes. Het is dan ook gepast dat de documentaire De Palma ons schijnbaar via één lange opname toont dat de Italo-Amerikaanse cineast ook een begenadigd verbaal raconteur is.

DE PALMA

Langzaam inzoomend op de netjes in zijn stoel (en appartement?) zittende De Palma laten Noah Baumbach en Jake Paltrow de regisseur chronologisch emotionele dagboekaantekeningen maken bij zijn gepast geïllustreerd oeuvre. Bij deze vreugdevolle travelling door een mysterieus blijvende creatieve geest verliezen de makers zich niet in stijlimitaties, weinigzeggende getuigenissen, opgeklopte schandalen, uitgesponnen biografische verhalen en semiotische analyses. Dit is pure, onversneden De Palma. Op smaak gebracht met een snuifje humor, cynisme en melancholie. En magische filmbeelden.

Uiteraard begint de ontmoeting tussen camera en onderwerp in De Palma via Alfred Hitchcock. Nadat we in de wijd opengesperde ogen van James Stewart hebben gestaard komt De Palma in beeld en aan het woord: “Ik zag Vertigo anno 1958 in Radio City Music Hall. Ik zal het nooit vergeten. De film maakte een enorme indruk. Het fascinerende is dat Hitchcock een film maakte over wat regisseurs doen, het creëren van een romantische illusie waar je verliefd op wordt. Filmmakers scheppen goddelijke vrouwen en viriele mannen, betrekken het publiek in hun leven en verbinden hen emotioneel met het verhaal. Vertigo is een Brechtiaanse film die toont wat we doen terwijl we het doen.”

DE PALMA

Aan het einde van de documentaire komt De Palma terug op de master of suspense: “Men noemt Hitchcock invloedrijk maar ik ken weinig regisseurs die in zijn voetsporen zijn getreden. Zijn schriftuur en visuele verhaalstijl dreigt te verdwijnen. Ik ben de enige die dingen die hij uitvond heeft hernomen en in zijn eigen stijl heeft toegepast.”

Dat klinkt arrogant maar De Palma heeft best wel kritische zin. Hij fileert het narcisme van Cliff Robertson (die het Geneviève Bujold moeilijk maakte bij Obsession) en haalt fijntjes uit naar Sidney Lumet (die Prince of the City inpikte) maar heeft ook oog voor zijn eigen flops (Mission to Mars) en fouten (“Bonfire of the Vanities had harder en cynischer moeten zijn, maar dat was het einde van mijn carrière geweest”). Terwijl hij nuchter toegeeft over zijn creatief hoogtepunt te zijn: “je beste films maak je wanneer je tussen de 30 en 50 bent.” Maar zelfs dan “plan je als regisseur je carrière niet. Veel hangt af van toevallige kansen en keuzes.”

DE PALMA

Plus de ruimte die de filmindustrie laat. In dat opzicht beseft De Palma dat hij en zijn New Hollywood vrienden Coppola, Scorsese, Friedkin, Lucas en Spielberg in de jaren 70 en 80 dingen deden “die niet meer herhaald zullen worden. We zijn er in geslaagd binnen te dringen in het studiosysteem en hun materiaal te gebruiken om vrij ongelooflijke films te maken. Tot de grote financiers arriveerden.” De regisseur van Mission Impossible heeft overigens geen hoge dunk van hedendaagse blockbusters: “het pre-visualiseren van actiescènes levert enkel visuele clichés op.” Zijn meesterwerk Femme Fatale inspireert hem tot goede raad: “wanneer je persoonlijke films wil maken moet je dat met weinig geld doen.”

Kenners wisten al dat de regisseur van Phantom of the Paradise, Carrie, Blow Out, Body Double en Carlito’s Way zo slim was om Flashdance en Fatal Attraction af te wijzen maar het is wel fijn dat we er aan herinnerd worden dat de politieke onderstroom van zijn vroeg werk (Greetings, Hi, Mom!) later (Casualties of War, Redacted) terugkwam. En dat critici hem lang geleden vooral uitspuwden. “Filmkritieken zijn erg modegebonden,” stelt De Palma, “wanneer de mode verandert vergeet iedereen ze. Men looft me nu voor films die vroeger verguisd werden.”

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in Filmmagie n° 690, december 2018)

DE PALMA: Noah Baumbach & Jake Paltrow, USA 2015, 110′; met Brian De Palma; extra’s: memorabilia: affiches, postkaarten, facsimile persdossiers; FILM: **** / EXTRA’S: **; dis. Carlotta Films.

PALTROW, DE PALMA EN BAUMBACH