Alain Corneau’s Les mots bleus: Wondermooi intimistisch drama
LES MOTS BLEUS
“Wanneer je klein bent heb je kleine angsten, wanneer je groot bent grote angsten” zegt leraar Vincent tegen de jonge Anna in Les Mots Bleus, een subtiel psychologisch drama dat Alain Corneau net voor zijn laatste films Le Deuxième Souffle en Crime d’amour maakte.
“Bij een romanadaptatie bestaat mijn originaliteit erin dat ik volledig trouw blijf aan het boek” stelde Corneau, “ik probeer het verhaal niet aan te passen maar wel de stijl filmisch te transformeren. Wanneer ik werk aan de schriftuur vind ik mijn mise-enscène en verdwijnt de angst, wordt die schrik een soort gok die het project wettigt”. Na de literaire verfilmingen Série Noire (Jim Thompson), Nocturne Indien (Antonio Tabucchi), Tous les matins du monde (Pascal Quignard) en Stupeur et tremblements (Amélie Nothomb) draaide Corneau in ‘05 Les Mots Bleus, naar ‘Leur histoire’ van Dominique Mainard.
LES MOTS BLEUS
Een intiem drama dat via thema’s zoals angst en communicatie de filmmaker met zijn personages verbindt. Alles draait rond woorden. Woorden om dingen uit te drukken, om niet langer in stilte te lijden en demonen uit het verleden te bekampen. Woorden die niet alles zijn, niet alles kunnen, maar onmisbaar blijken om te wereld te begrijpen en te ordenen. Om pijn te verzachten. De jonge Anna is niet doof en evenmin stom maar toch heeft ze geen toegang tot woorden. Tenzij tot ‘mots bleus’, “de woorden die men met de ogen zegt” zoals het titellied van Christophe aangeeft. Ze hult zich in een stilte die haar moeder Clara wil doorbreken via leraar Vincent. Maar Anna’s onvermogen om woorden verbaal te vormen is een erfelijk bepaalde spraakstoornis die via haar moeder en grootmoeder loopt.
Waarbij verzwegen woorden gelinkt zijn met de trauma’s en onzekerheden van een gewone familie. Corneau toont de moeilijke communicatie tussen een obsessieve moeder en haar fragiele dochter. Het personage van Sylvie Testud balanceert op de grens van een zenuwinzinking en dreigt haar gesloten dochter mee te sleuren in autodestructief gedrag gedicteerd door een donkere geest die terugschrikt voor geluk. Maar tegelijk tracht ze Anna te bevrijden door haar aan Vincent toe te vertrouwen.
LES MOTS BLEUS IN BERLIJN
Deze leraar op zoek naar liefde weigert zelf volwassen te worden om de jeugdige onschuld en creativiteit te bewaren. “Ik wil kinderen helpen groot te worden,” stelt Vincent, “ook al ben ik dat zelf nooit geworden”. Een louterende liefdesrelatie lijkt mogelijk en onmogelijk; de malaise van getormenteerde mensen is soms sterker dan de rede en de gevoelens. Voor een solitair bestaan dreigt eenzaamheid. Gelukkig is ook de liefde van een kind ijzersterk.
Les Mots Bleus is een ontroerend, melancholisch drama dat door zijn poëtische sfeer een tijdloos karakter krijgt. Corneau focust op de emoties van zijn centraal trio en DOP Yves Angelo helpt hem om via droomachtige (oceaan, zeemeeuwen) en absurde (sprekende vogel) beelden en een traag ritme de tijd op te heffen. Voor de duur van een klein meesterwerk.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in Filmmagie, n° 608, oktober 2010)
LES MOTS BLEUS; Alain Corneau; F 2005; 104’; met Sylvie Testud, Sergi Lopez, Camille Gauthier; FILM: **** / EXTRA’S: 0; dis. Ecim (import)
ALAIN CORNEAU