Tim Burtons The Nightmare Before Christmas: Tedere monsterfilm
THE NIGHTMARE BEFORE CHRISTMAS
Meteen na Vincent (1982), zijn eerste kortfilm, schreef Tim Burton een gedicht geïnspireerd door Clement Clarke Moore’s «The Nightmare Before Christmas». Bedoeling was het gedicht te laten voorlezen door Vincent Price, de verteller van Vincent, en te illustreren met stop-motion animatie. Burton maakte schetsen van de personages, ontwikkelde de thema’s en perfectioneerde de plot. The Nightmare Before Christmas zou het verhaal worden van Jack Skellington, de pompoenkoning van Halloweenstad die uit verveling besluit de plaats van de Kerstman in te nemen maar daardoor vooral chaos creëert.
THE NIGHTMARE BEFORE CHRISTMAS
Mede door wijzigingen bij Burtons werkgever Disney kwam het gedurfde project niet van de grond. Pas toen Tim Burton met Edward Scissorhands en Batman succes had, bleek de studio bereid de stap te wagen. Omdat hij zelf de handen vol had met Batman Returns gaf Burton de regie door aan Disney-collega Henry Selick. Bovendien besloot hij de film op te hangen aan de songs van zijn muzikale partner Danny Elfman. De beslissing om het eindresultaat te presenteren als Tim Burtons The Nightmare Before Christmas (1993) was uiteraard door commerciële overwegingen ingegeven.
Toch is dat terecht want deze stop-motion animatiefilm dompelt ons onder in de bizarre, donkere en grappige fantasiewereld van Burton. Henry Selick is de eerste om in zijn audiocommentaar de bepalende rol van Burton te onderstrepen. Voorts heeft de cineast het samen met zijn fotograaf Peter Kozachik over de look van de film, de klassieke monsters die als inspiratie fungeerden, het belang van handenarbeid in het filmproces en de technische problemen (overgangen, effecten). Selick onthult ook dat één personage, een grote man met een bijl in het hoofd, gebaseerd was op Tor Johnson, de worstelaar en acteur die Burton in Ed Wood opvoert.
THE NIGHTMARE BEFORE CHRISTMAS
De film wordt voorts geanalyseerd via een prima making of (waarin Elfman zijn werkwijze toelicht en Burton de visueel verschillende werelden aanstipt), een uitgebreide presentatie van de drie werelden en een vergelijking tussen storyboards en film. Aangevuld met (door Selick) becommentarieerde niet vertoonde scènes. Belangrijkste extra’s zijn echter twee kortfilms van Tim Burton. Vincent is een expressionistische animatiefilm over een zevenjarige jongen met een hyperactieve verbeelding.
THE NIGHTMARE BEFORE CHRISTMAS
De link tussen de jongen die zich aan Vincent Price spiegelt en de cineast die zijn favoriete acteur de in dichtvorm opgestelde commentaar laat lezen, is duidelijk. Ook Frankenweenie (1982) is autobiografisch geïnspireerd (de film ademt een suburbia-sfeer uit en begint met een jongetje dat thuis een zelfgemaakte film vertoont) en verraadt Burtons fascinatie voor de klassieke horrorfilm (de jongen brengt zijn dode hond Sparky opnieuw tot leven en net zoals in Frankenstein wordt het «monster» door de massa opgejaagd). Deze vingeroefeningen kondigden de geboorte aan van een getalenteerde, visionaire filmmaker. Tim Burton zou debuteren met vreemde, eigenzinnige films zoals Pee-Wee’s Big Adventure (1985) en Beetlejuice (1988).
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in Film & Televisie 530, maart 2003)
THE NIGHTMARE BEFORE CHRISTMAS