Claire Denis’ Un Beau Soleil Intérieur: De grappige, weemoedige taal van een verliefde
UN BEAU SOLEIL INTERIEUR
Geïnspireerd door Roland Barthes en gedeeltelijk gebaseerd op eigen levenservaringen hebben Claire Denis en romanschrijver Christine Angot met Un Beau Soleil Intérieur een verrassend speelse, grappige en weemoedige komedie gemaakt waarin Juliette Binoche alle registers opentrekt en Gérard Depardieu zorgt voor het onverwachte, magische slotakkoord.
UN BEAU SOLEIL INTERIEUR
“Ik bied het publiek ditmaal geen rare, donkere film, maar eentje uit het hart,” zei Claire Denis (Chocolat, J’ai pas sommeil, Beau Travail, 35 Rhums) toen ze Un Beau Soleil Intérieur voorstelde in de Cannes sectie Quinzaine des Réalisateurs, “Christine Angot is zogenaamd een zwaarmoedige schrijfster, maar ik vind haar humoristisch. Misschien fuseren twee donkere persoonlijkheden wel tot één komische auteur! Christine heeft het talent om verheven taalgebruik te vinden in alledaagse uitdrukkingen. Dat vind ik zo grappig”.
Doorgaans onderzoekt de Franse cineaste Claire Denis op donkere wijze bloedernstige thema’s zoals racisme, kolonialisme, getroebleerde relaties, seksualiteit en misdaad. En met uitspraken als “de pijn van de liefde is een kwelling” profileert ze zich veelal als een sombere romanticus. Maar ditmaal serveert ze ons een vrij luchtige en gevoelige romantische komedie. Un Beau Soleil Intérieur is een meer conventionele film dan we van Denis gewoon zijn maar het wordt nooit een platvoerse dijenkletser. Daarvoor blijft haar sérieux te groot.
UN BEAU SOLEIL INTERIEUR
Het verhaal draait rond Isabelle, een Parijse kunstenares die als vijftiger denkt dat haar liefdesleven voorbij is en daarom zwalpt tussen ongeschikte partners: een arrogante zakenman, een twijfelende melancholische acteur en een ex-echtgenoot die vooral begaan is met hun tienjarige dochter. Isabelle zit stevig in de greep van verwarrende emoties en een somber toekomstbeeld. Maar ze kijkt vooral kritisch en vernietigend naar zichzelf. Ook wanneer ze haar jaloerse adviseur Fabrice potentiële relaties laat saboteren.
Claire Denis veroordeelt haar protagoniste niet (dat doet Isabelle zelf wel), ze heeft veel empathie voor haar emoties en gedrag. Getuige de liefdevolle humor waarmee ze diverse incidenten ensceneert. Heel begripvol (anders dan de kijker die verbijsterd toekijkt hoe Isabelle zichzelf onderuit haalt) legt ze de complexiteit en de contradicties van menselijk amoureus gedrag bloot: Isabelle leidt ondanks de uitzichtloosheid van hun relatie de eeuwig aarzelende acteur in haar bed, houdt de vernederende zakenman aan omdat haar haat voor hem juist orgasmes triggert en wil haar voormalige echtgenoot zowel in als uit haar leven.
UN BEAU SOLEIL INTERIEUR
Co-scenaristen Claire Denis en Christine Angot confronteren ons via dit romantisch personage met een caleidoscoop aan emoties en reacties op situaties. Daarbij haalen ze de mosterd bij Roland Barthes’ ‘Uit de taal van een verliefde’ en illustreren ze wat de Franse filosoof schreef over ‘settelen’ (de nood aan structuur), de rol van anekdotische incidenten bij vernietiging van het beeld van geliefden en de nood om de waardevolheid van liefde te nadrukken. Zonder evenwel zekerheden te poneren. Hun tragikomedie stelt immers vooral vragen bij het belang van liefde en de worsteling tussen zelfstandigheid en afhankelijkheid die relaties zowel turbulent als fragiel houdt.
Isabelle is een emotionele, eeuwig zoekende vrouw die leeft tussen hoop en vertwijfeling. In haar verlangen zich open te stellen voor de liefde maakt ze zich kwetsbaar. Daarom is het advies meer naar zichzelf te kijken, en te vertrouwen op haar “mooie inwendige zon” nog zo gek niet. Want misschien zit die zon die ze tevergeefs bij anderen zoekt, gewoon “van binnen.” Alleen moet je dan verder kijken dan de taal van de verleider.
UN BEAU SOLEIL INTERIEUR
Tot een conventioneel happy end komt het echter niet in Un Beau Soleil Intérieur. De contradicties en ambiguïteit blijft leven in een magisch slot waar Gérard Depardieu opduikt als een waarzegger die hoop en verheldering lijkt te brengen. Alleen zaaien zijn eigen emotioneel leven (hij heeft net een relatie beëindigd en een ’teleurstellende’ vrouw gedumpt) en motieven twijfel. Het medium is ook een regisseur, achter wijsheid schuilt heel wat manipulatie en het verlangen om het individu dat ‘gelezen’ wordt ook te ‘geleiden’. Te leiden naar de niet zo objectieve buitenstaander.
Claire Denis heeft het hier over filmmaken maar vooral ook over de kwetsbaarheid van verliefde mensen en de pijn van liefde. Een pijn die blijft ook al transformeert ze door de jaren heen. “Er kleeft iets wanhopig aan tienerliefde,” zegt Denis in De Filmkrant, “maar zelfs als dertiger was het de hel, al was het een andere hel. Ik voelde de betekenisloosheid van het leven. Wanneer je ouder wordt is het eerder een wanhopig afkoersen op het einde. Zoals The Beatles zingen: wie heb ik op mijn vierenzestigste?”
Elke leeftijd heeft zijn eigen pijn stelt Claire Denis, “maar nu geniet ik echt van alleen zijn, van lezen, van muziek luisteren. Ik ben alleen en ik weet dat mirakels niet zomaar gebeuren maar ik voel wèl dat er liefde in de lucht kan hangen.” Mits vertrouwen in “beau soleil intérieur.”
IVO DE KOCK
UN BEAU SOLEIL INTÉRIEUR: Claire Denis, F 2017, 94′; met Juliette Binoche, Xavier Beauvois, Philippe Katerine, Gérard Depardieu, Valeria Bruni-Tedeschi, Bruno Podalydès; extra’s: trailer; FILM: **** / EXTRA’S: 0; dis. Contact Film.
CLAIRE DENIS