The Hitchcock Touch. Deel 24: The Trouble with Harry

THE TROUBLE WITH HARRY

Ook The Trouble with Harry bewijst het, als perfectionist besteedde Alfred Hitchcock steeds veel aandacht aan de generieken van zijn films. Vaak geeft de generiek de toon van de film aan: het lijnenspel in North by Northwest en Psycho kondigt aan dat de personages opgejaagd en ingesloten zullen worden, is een voorteken van zowel beweging als val. Soms is de generiek ook een muzikale ouverture die het Leitmotiv prijsgeeft: het muziekje en de omhoog rollende gordijnen in Rear Window, het orkest en de cimbalen in The Man Who Knew too Much en de in een duizelingwekkende spiraalbeweging gevatte vrouwenogen in Vertigo.

THE TROUBLE WITH HARRY

Een generiek staat in ieder geval bij Hitchcock nooit los van de rest van de film en is nooit louter informatief. Credits hebben immers ook een filmische functie: het in de stemming brengen van de filmkijker. Zo wordt van bij het begin van The Trouble with Harry twijfel uitgesloten: de film is een komisch sprookje. Getuige een travelling, ondersteund door een vrolijk deuntje, langs naïeve tekeningen van huizen, vogels en bomen tot bij een lijk. De mogelijk dramatische angel wordt meteen verwijderd en het realisme vernietigd. We bevinden ons in de Britse sprookjeswereld van Alfred Hitchcock.

De eerste filmbeelden van The Trouble with Harry zijn idyllisch: we krijgen snapshots te zien van een rustige, landelijke omgeving. Zonder mensen. Het eerst opduikende personage is een kind dat met een speelgoedgeweer door het bos loopt en opgeschrikt wordt door geweerschoten. Vanuit het perspectief van dit kind zien we de eerste volwassene van de film. Het blijkt een dode te zijn. Vanuit een laag standpunt bekeken neemt het lijk het volledige beeld in beslag (met reuze voeten die haast een icoon worden). Dit lijk, dat later een naam krijgt (Harry Worp), verstoort het vredige herfstlandschap.

THE TROUBLE WITH HARRY

Zeker wanneer een zwerver de schoenen van Harry inpikt: de felgekleurde sokken van de man vloeken met de bruinachtige kleuren van de omgeving. Harry verstoort ook de rust in Vermont want tal van mensen achten zich betrokken bij zijn dood. Kapitein Wiles denkt Harry getroffen te hebben met een voor een konijn bestemde verdwaalde kogel. Jennifer Rogers gelooft dat de dreun die ze haar ex-man Harry verkocht met een melkfles, uiteindelijk fataal is geweest. De door Harry lastig gevallen Miss Gravely vreest dat ze zichzelf wat te hevig verdedigd heeft met de hak van haar schoen.

THE TROUBLE WITH HARRY

Maar van schuldgevoelens of angst is er geen sprake. Het lijk is vervelend maar niet verontrustend. En de dode wordt niet betreurd. Harry levert enkel problemen op. Kapitein Albert Wiles denkt dat de vreemdeling niet zal gemist worden (maar hij blijkt later bekend en opgemerkt te zijn) en besluit het lijk te begraven. Opgeruimd staat netjes. Maar in zijn poging Harry onder de grond te stoppen komt zowat de helft van de dorpbewoners hem storen, het afgelegen stukje bos wordt plots een druk kruispunt waarop wandelaars elkaar ontmoeten (Albert, Sam, Miss Graveley) of ongemerkt kruisen (een gedichten lezende dokter). Het is het begin van een marathon waarbij het lijk verschillende keren begraven en opgegraven wordt, waarbij Harry naar ‘huis’ (de badkamer van zijn ex-echtgenote) wordt gebracht en opnieuw naar zijn ‘rustplaats’ in het bos wordt gesleept.

THE TROUBLE WITH HARRY

Dat hierbij de klassieke realiteit verlaten wordt, blijkt al in de eerste scne waarin kapitein Wiles betrapt wordt. Miss Gravely ziet hem met het lijk zeulen en vraagt kalm “What seems to be the problem, captain ?“. Een staaltje van zwarte humor waarmee Hitchcock de door de generiek aangekondigde sfeer meteen bevestigt. Hij werkt bewust met contrasten: de tegenstelling tussen de bruine herfstkleur en het rode streepje bloed op het voorhoofd van Harry, tussen de dramatiek van de dood en het luchtige spel met het lijk, tussen de schoonheid van de locatie en de gruwelijkheid van de dood, tussen de ernst van de situatie en de onverschilligheid van de betrokkenen, tussen het helder inzicht van sommige personages en het verwarde gedrag waartoe ze zich laten verleiden, tussen vernietigde en ontluikende relaties.

THE TROUBLE WITH HARRY

Wat een nachtelijk melodrama kon zijn geweest, wordt in de handen van Hitchcock een komedie in vol daglicht. Daarbij is het lijk een schoolvoorbeeld van een MacGuffin: een betekenisloos object (niets eigenlijk) dat een waterval van gebeurtenissen veroorzaakt en het verhaal een interne logica geeft. De logica van de MacGuffin is absurd, de avonturen van het dode object zijn komisch. The Trouble with Harrry heeft dan ook, net als To Catch a Thief, een vreugdevol a-moreel karakter. De personages zijn onwetend en ongecomplexeerd: ze zijn tegelijk schuldig en onschuldig. Ze jongleren met Harry zoals ze interpretaties manipuleren. Met enkele pennetrekken wijzigt schilder Sam het bezwarend portret van de dode in de afbeelding van een anonieme levende man. En de jonge Arnie, zoon van Jennifer, wordt gebruikt om het ‘probleem Harry’ op te lossen. Het jongetje, dat het verschil tussen gisteren/vandaag/morgen niet kent,  wordt er de volgende dag op uit gestuurd om de vruchteloos achter de feiten aanhollende sheriff te melden dat hij ‘vandaag’ Harry gevonden heeft. Een leugen die er tegelijk ook géén is.

THE TROUBLE WITH HARRY

De naïviteit van de personages en de absurditeit van hun beproeving is nauw verbonden met de sprookjesachtige sfeer van het geheel. Er is eerst en vooral de ongedefinieerde wereld: een goudkleurige natuur, een haast verlaten dorp (houten huizen gegroepeerd rond een kerk), clichéfiguren (verstrooide dokter, oude vrijster, wereldvreemde kunstenaar, rijke outsider, een oude wagens verzamelende sheriff), quasi afwezige ordehandhavers. Verder ontbreekt eigenlijk elk normaal gedrag (lees: logische reacties). En de afloop is al even kunstmatig: een dokter die nog gekker lijkt dan de personages die met het lijk jongleren besluit dat Harry getroffen werd door een hartinfarct, de jonge Arnie zorgt voor een alibi. Maar de twijfel blijft, enkel in een sprookjessfeer werkt dit happy end. Wat perfect is voor Hitchcock: volgens de int Cerne logica van het verhaal is het geheel afgerond, maar na de eindtitel (“The trouble with Harry is over“) verdampt de logica en komen de spanningen aan de oppervlakte.

The Trouble with Harry draait net als Rope rond een lijk, maar hier wordt het spel met het zichtbare/onzichtbare lichaam niet verbonden met spanning. In The Trouble with Harry is suspense komisch: een onwillige kastdeur leidt de aandacht af van de badkamer (waar Harry – opnieuw verraden door zijn voeten – zich bevindt), de wens die Sam de miljonair influistert blijft lange tijd verborgen (wanneer bekend wordt dat het om een dubbel bed gaat is zijn relatie met Jennifer meteen officieel). De humor is die van het understatement: de personages doen luchtig over zwaarwichtige dingen (moord en dood) en tillen zwaar aan futiliteiten (overtreden van regels en afspraken).

THE TROUBLE WITH HARRY

Hitchcock besteedt zoals vaak veel aandacht aan schijnbare details: bewegingen, kleren, gebaren. Details die de personages karakteriseren Žn de dramatische onderstroom reveleren. Denken we maar aan de handtas/koffer waaruit Grace Kelly in Rear Window een nachtkleed tevoorschijn tovert. In The Trouble with Harry zit ook zo’n betekenisvolle kleine scène. In de plaatselijke winkel koopt Miss Graveley een theetas. Ze vraagt schilder Sam zijn vinger door het oor van de tas te steken om te zien “of ze goed in een mannelijke hand ligt”. Een object krijgt zo een sensualiteit die de buitenstaander ontgaat.

Het verhaal van de tas krijgt trouwens nog een staartje. Wanneer Miss Graveley kapitein Wiles ontvangt op de thee, geeft ze de kop een (persoonlijke) geschiedenis. Maar de kapitein verneemt later het ware verhaal via Sam en beseft dat de leugen eigenlijk een (emotionele) bekentenis is. Ook al verbergt deze leugen een andere leugen (Miss Graveley zocht aanvankelijk toenadering om haar ÔschuldÕ in de dood v ÷an Harry te verhullen). In de herfst van hun leven (en letterlijk tijdens de herfst) hebben twee mensen elkaar gevonden. Zoals ook Sam (die zijn illusies en principes opgeeft) liefde en een ‘instant family’ vindt. Twee liefdesverhalen die het lot van Harry tot een faits divers reduceren. En er voor zorgen dat de problemen met het lijk vergeten kunnen worden.

THE TROUBLE WITH HARRY

De MacGuffin, het ‘waardeloze object’ Harry, rukt in The Trouble with Harry eenzaten uit hun isolatie en plaatst ze voor hun verantwoordelijkheid. Motor is de schuldvraag. De bij Hitchcock klassieke overdracht van schuld neemt hier absurde vormen aan. Het gaat niet om onschuldigen die geloven schuldig te zijn, maar om onschuldigen die schuldig willen zijn. En daarbij elkaar besmetten. De grenzen van goed en slecht vervagen, enkel het absurde en fataliteit drijven de personages naar een oplossing. In The Trouble with Harry accentueert Hitchcock het komische aspect van het absurde, in The Wrong Man zal hij het dramatische aspect belichten.

THE TROUBLE WITH HARRY

De zwarte humor en het balanceren op de scheidingslijn van komedie en tragedie maakten The Trouble with Harry, samen met Shadow of a Doubt, tot één van de favoriete films van Alfred Hitchcock. Maar het Amerikaanse publiek haakte af (enkel in Frankrijk was de prent een grote hit) en Hitchcock (die voordien in de V.S. enkel met Mr. and Mrs. Smith een komedie had gemaakt) zou alleen nog van zijn allerlaatste film een komedie maken. Maar de achtervolgingsfarce Family Plot werd op onbegrip onthaald. Alfred Hitchcock hield het meteen voor bekeken.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in Film & Televisie)

THE TROUBLE WITH HARRY: reg. Alfred Hitchcock. sce. John Michael Hayer naar een roman van Jack Trevor Story. fot. Robert Burkes. muz. B  ernard Herrmann. mon. Alma Macrorie. pro. Alfred Hitchcock voor Paramount. act. Edmund Gwenn (kapitein Albert Wiles), John Forsythe (Sam Marlowe), Shirley MacLaine (Jennifer Rogers), Mildred Natwick (Miss Graveley), Jerry Mathers (Arnie Rogers), Mildred Dunnock (Mrs. Wiggs), Royal Dano (Calvin Wiggs), Parker Fennely (de miljonair), Barry Macollum (vagebond), Dwight Marfield (Dr. Greenbow), Leslie Woolf (kunstkriticus), Philip Truez (Harry Worp), e.a.  / U.S.A., 1955, 99 min. technicolor/vistavision. dis. CIC

THE TROUBLE WITH HARRY