Rupert Wyatts Rise of the Planet of the Apes: De revolte van menselijke apen
RISE OF THE PLANET OF THE APES
In 1968 trok Franklin J. Schaffner met Planet of the Apes een sciencefiction reeks op gang over een toekomstige wereld waar apen de dominante soort zijn geworden. Na Tim Burtons mislukte poging om de franchise nieuw leven in te blazen is er nu Rise of the Planet of the Apes. Geen sequel maar een prequel, geen remake maar een reboot. Een herstart met een karaktergedreven verhaal dat emoties puurt uit de ‘motion capture’ techniek.
RISE OF THE PLANET OF THE APES
“Some things are not meant to be changed” zegt dierenverzorgster Caroline wanneer onderzoeker Will opduikt met een chimpansee die verpleging nodig heeft en een verhaal over een medicijn dat “het potentieel heeft om levens te veranderen”. Die, mogelijk fatale, roekeloosheid van de mensheid verwijst naar Planet of the Apes (1968) waar Charlton Heston het vrijheidsbeeld ontdekt op het strand en beseft dat de verwoeste wereld de aarde is. Hij schreeuwt het uit: “You Maniacs! You blew it up! Ah, damn you! God damn you all to hell!”.
Daar waar Schaffners film en de sequels Beneath the Planet of the Apes (1970), Escape from the Planet of the Apes (1971), Conquest of the Planet of the Apes en Battle for the Planet of the Apes (1973) in de toekomst spelen (net zoals Burtons Planet of the Apes uit 2001) begint Rise of the Planet of the Apes in het heden.
RISE OF THE PLANET OF THE APES
In een labo te San Francisco werkt Will Rodman aan een Alzheimermedicijn. In de hoop zijn vader te genezen. Maar de experimenten op apen vertonen neveneffecten; het intelligentieniveau van de dieren verhoogt drastisch. Wanneer de chimpansee Bright Eyes panikeert voor haar baby en een business presentatie verstoort besluit CEO Steven Jacobs het onderzoek te stoppen en alle apen te doden. Will smokkelt echter een apenjong buiten en voedt Caesar thuis op.
Terwijl vader Charles opfleurt dankzij het medicijn. Het harmonieuze gezinsleven wordt verstoord door de angst, vijandigheid en agressie van de buren. De jonge aap wordt het slachtoffer van het menselijk wangedrag en belandt – wanneer hij geweld met geweld beantwoordt – achter de tralies. Afgesloten van zijn adoptiegezin ontpopt de eerste moeizaam door zijn soortgenoten aanvaarde Caesar zich tot leider van de revolte. De apen ontsnappen en vluchten over de Golden Gate Bridge naar de Redwood Forrest waar de eeuwenoude hoge bomen een nieuwe thuis worden. Een natuurlijke habitat die uitkijkt op de verstedelijkte mensenwereld.
RISE OF THE PLANET OF THE APES
Daar waar in Planet of the Apes de apen al een (erg menselijke) beschaving hebben opgebouwd, zijn ze in Rise of the Planet of the Apes het slachtoffer van aan Splice en Deep Blue Sea herinnerende experimenten. Ze worden slimmer maar gedragen zich nog als apen. Daarom kregen de acteurs ditmaal geen apenpak aangemeten maar werden via motion capture (of performance capture) de bewegingen van mens en dier versmolten.
De makers trokken Andy Serkis aan als acteur én performance capture specialist (zijn CGI-bedrijf bracht al Gollum in The Lord of the Rings en Peter Jacksons King Kong tot leven). Serkis weet dat ogen en emoties de sleutel zijn en helpt om van deze prequel een karaktergedreven drama te maken waar techniek zorgt voor emotion capture. “Het idee was Caesar intelligent te maken zonder in antropomorfisme te vervallen,” zegt Serkis, “het humeur, de emoties en de huiselijkheid boeiden me. Het is een persoonlijk verhaal met globale implicaties”. De makers slagen er inderdaad in een tragisch Frankenstein-verhaal met ethische inslag heel persoonlijk te maken door via het verhaal van de als mens opgevoede aap Caesar een vader-zoon verhaal te vertellen (spiegelbeeld van een ander vader-zoon verhaal).
RISE OF THE PLANET OF THE APES
Er is daarbij geen gekke wetenschapper (Will is een naïeve altruïst) om de tragiek te verdoezelen. We leven mee met Caesar, die in nesten geraakt wanneer hij de vader van zijn ersatz-vader verdedigt, en we voelen zijn pijn wanneer hij mishandeld wordt in een op een gekkenhuis lijkende gevangenis. Wanneer hij “no!” roept tegen de onderdrukking, het asiel overneemt en een revolutionair leider wordt; beleven we ook zijn woede. Wakker geschud door zijn eigen agressiviteit tracht Caesar het geweld van zijn troepen te temperen. Ze gaan tekeer tegen de duivelse Jacobs maar sparen de ordehandhavers zolang die zelf niet over de schreef gaan. Al wat ze willen is “to go home”, leven in hun eigen wereld.
Ondanks een verbluffende confrontatie op de Golden Gate brug is deze blockbuster meer een subtiel Grieks drama dan een explosief actiespektakel. Met dank aan Rupert Wyatt, maker van de indrukwekkende gevangenisfilm The Escapist, die houdt van “films uit de jaren 70 waar mensen vechten tegen machines en een verhoogde realiteit steeds verankerd is in een geloofwaardige wereld”. De cineast heeft oog voor de tijdsgeest (beheerst door angst voor conflicten en pandemieën) en voor de gevaren van vervuiling en overbevolking.
RISE OF THE PLANET OF THE APES
“Wij stevenen af op de rand van de ravijn,” stelt Wyatt, “wanneer we in de diepte springen kan er een vacuüm ontstaan dat andere soorten mogelijk invullen”. Die zelfvernietiging van de mensheid is het vertrekpunt voor de nieuwe franchise. Tijdens de eindgeneriek zien we een zieke piloot vertrekken en een virusverspreiding opstarten. De weg ligt open voor sequels die de apocalyps, de overname van de macht door de apen en de reactie van het menselijk verzet vertellen. De drieduizend jaar tussen Rise of the Planet of the Apes en Planet of the Apes leveren stof genoeg voor boeiende verhalen. Op voorwaarde dat ze kleinschalig blijven en draaien rond personages en gevoelens. Twee ogen zeggen meer dan duizend explosies.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 617, september 2011)
sciencefiction drama / reg. Rupert Wyatt / sce. Rick Jaffa & Amanda Silver naar Pierre Boulle/ fot. Andrew Lesnie / mon. Conrad Buff & Mark Goldblatt / muz. Patrick Doyle / act. James Franco (Will Rodman), Freida Pinto (Caroline Aranha), John Lithgow (Charles Rodman), Brian Cox (John Landon), Tom Felton (Dogde Landon), Andy Serkis (Caesar), David Oyelowo (Steven Jacobs), Tyler Labine (Robert Franklin) / pro. Peter Chemin, Dylan Clarke, Amanda Silver & Rick Jaffa / USA / 2011 / 105′ / dis. Fox
RISE OF THE PLANET OF THE APES