Rob van Scheers Paul Verhoeven, een filmersleven: Het boek dat dezelfde weg opging als de omstreden filmmaker

dec 6, 2017   //   by Ivo De Kock   //   actueel, Algemeen, boek, nieuws, regisseur  //  No Comments

PAUL VERHOEVEN

Ruim 20 jaar na de in 1996 verschenen eerste editie, en bijna 10 jaar na de tweede update van 2008, is ‘Paul Verhoeven, een filmersleven’ aan zijn derde ‘herziene geactualiseerde en uitgebreide’ editie toe. Rob van Scheers, die zijn meer dan 600 pagina’s tellende turf een ‘journalistieke biografie’ (“een levensbeschrijving die meegroeit met haar onderwerp”) noemt, benadrukt dat deze bestseller er bijna niet kwam omwille van de aversie die Verhoeven oproept. In Nederland wou niemand zijn research financieren en toen het boek er dankzij de Londense uitgever Faber&Faber toch kwam moest hij vaststellen dat het veel agressie opriep. “Ik werd er op aangevallen,” stelde Van Scheers, “dat boek is dezelfde weg gegaan als Verhoeven.”

STARSHIP TROOPERS

‘Paul Verhoeven, een filmersleven’ beschrijft het hobbelig parcours van de Nederlandse filmmaker die in eigen land uitgespuwd werd omwille van zijn provocerende films (Turks Fruit, Spetters) en verwikkeld raakte in de discussie over kunst en commercie, die in de V.S. succes (Robocop, Basic Instinct), flops (Showgirls) en kritiek (Starship Troopers) kende en uiteindelijk via Cannes (Elle) een auteursstatus verwierf. Niet slecht voor een cineast die in eigen land enkel als een verfilmer gold. Bij zijn terugkeer met Zwartboek werd hij niet als verloren zoon ingehaald en na een optreden bij De Wereld Draait Door haalde rechts Nederland uit naar “Verhoeven met zijn linkse vriendjes.” Behoorlijk absurd wanneer je weet dat hij in de jaren tachtig net door links Nederland (en Nederlands progressieve tv-geweten Sonja Barend) werd verketterd.

ZWARTBOEK

Behoorlijk veelzeggend ook want het geeft aan hoe de moeilijk te klasseren Verhoeven verwarring creëert die mensen ongemakkelijk en agressief maakt. Maar ook dat het surrealisme zowat de verborgen rode draad door zijn werk vormt. Verhoeven legt immers de vinger op de absurditeit van het bestaan, beweegt zich op de spanningslijn tussen illusie en werkelijkheid, graaft in het onderbewustzijn en cultiveert schandalen.

SHOWGIRLS

Aan Van Scheers geeft Verhoeven toe gedreven te worden door angst voor geweld en de dood. Die schrik filmt hij van zich af door over the top te gaan: expliciet, tactloos, extreem. Maar voor Verhoeven heeft destructie ook aantrekkingskracht. Een paradox die fungeert als brandstof voor Verhoeven. Het besef van de menselijke nietigheid en machteloosheid zet hem aan om als cineast voor manipulatieve God te spelen en in zijn films de absurditeit en fragiliteit van het bestaan bloot te leggen.

SOLDAAT VAN ORANJE

Het beeld van de dodelijk getroffen Steve Judd in Sam Peckinpahs Ride the High Country bleef Verhoeven bij: “Hij ligt al op de grond, hij bloedt, maar dan kijkt hij nog één keer over zijn schouder naar de hem omringende, overweldigende natuur. Het is zijn afscheid van het aardse bestaan. Pas daarna valt hij dood neer. Prachtig!” Een shot dat hij vertaalde naar de executie van Huib Kooymans in Soldaat van Oranje: “Zijn ogen zoeken nog een keer een meeuw die over de Waalsdorpervlakte vliegt, en dan: pàng!”

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 681, januari 2018)

Rob van Scheers, Paul Verhoeven, een filmersleven, Podium, 2017, 652 pag.

PAUL VERHOEVEN EEN FILMERSLEVEN

Leave a comment