Wonderstruck: De emotionele wichelroede van Todd Haynes
WONDERSTRUCK
“Director of emotion”, zo omschreef Time de regisseur van retro-melodrama’s als Far From Heaven, Mildred Pierce, Carol en het op een boek van Hugo-auteur Brian Selznick gebaseerde Wonderstruck. Voor Todd Haynes zijn die emoties verstrengeld met dromen en obsessies. Cinema is “emotion in motion”, een plek waar je het leven ontvlucht én terugvindt.
WONDERSTRUCK
Dat merk je in Haynes’ verrukkelijk visuele verhalen ook aan kleine zaken. Vluchtige momenten zoals wanneer Rose zich op een boot richting Manhattan bevindt en het krantenartikel over de actrice die ze zoekt door de wind uit haar hand wordt gerukt. Haynes volgt niet zozeer het papier maar wel Rose terwijl ze wanhopig over het dek rent, kruipt en springt om het kleinood te recupereren. Een wonderlijk, narratief overbodig, moment dat lang wordt aangehouden. Zeer lang, tot de magie ons betovert en we meegevoerd worden in de rusteloze en vluchtige droom van een geobsedeerd meisje. Iemand die haar weg zoekt in de wereld met een emotionele wichelroede. Om vast te stellen dat die weg loopt via het verleden en de verbeelding.
Wonderstruck dompelt ons onder in een New Yorks labyrint op de grens van realiteit en fantasie om het spoor te volgen van twee dove kinderen die afwezige verwanten zoeken. Hun poging een mysterie te ontrafelen en de eigen identiteit te vinden loopt parallel maar in tijd vijftig jaar van elkaar verwijderd. Een doofstom 12-jarig meisje (Rose) gaat in 1927 vanuit Hoboken (New Jersey) op zoek naar haar moeder Lilian, een ster van de stomme film bedreigd door een omwenteling (het geluid dat ook Rose uit de bioscoop zal drijven).
WONDERSTRUCK
Anno 1977 verlaat de doofgebliksemde 12-jarige Ben na de dood van zijn moeder Minnesota om in New York te speuren naar de vader die hij nooit gekend heeft. Langzaam duiken er raakvlakken op in de odyssees van de adolescenten en wordt de toon uniform. Ook al blijft het stijlverschil groot. Rose wordt in nadrukkelijk met Carter Burwells score geritmeerd zwart-wit gefilmd, alsof ze een heldin uit een Griffith melodrama is, terwijl Ben gedrenkt wordt in het seventies kleur pallet van New Hollywood en Blaxploitation.
Maar hun universums beginnen auditief en visueel door elkaar te lopen: ‘Also sprach Zarathustra’ krijgt een ‘Shaft’-jasje, live action wordt animatiecinema, een museum herbergt naast een geheime (logeer)kamer ook een expositie met een verhaal terwijl een maquette de stad weerspiegelt. De decors waar Ben en Rose door lopen blijken de weergave van hun emoties én van hun blik op de wereld. Ze navigeren door die wereld gewapend met nieuwsgierigheid, verwondering en de drang om fysieke dingen te maken die helpen bij hun coming-of-age.
WONDERSTRUCK
De wonderlijke, feeërieke film wordt emotioneel wanneer Ben zijn avontuur kan delen met een jonge vriend (Jamie) en in een boekenwinkel een vrouw ontmoet die hem de sleutel van zijn weerkerende nachtmerrie (waarin hij achtervolgd wordt door wolven) aanreikt waarmee hij zijn verleden kan ontsluiten. Dat gebeurt, in een film die draait om beelden en verbeelding, heel fysiek. In een immense maquette van New York ontdekt hij tal van briefjes en objecten gelinkt aan zijn ‘oorsprongsverhaal’.
De schattenjacht in een wereld omgetoverd tot magisch museum is ook een tocht van eenzaamheid naar geborgenheid, van onzekerheid naar zelfvertrouwen, van fantasie naar werkelijkheid, van de kinderspeelkamer naar de (volwassen) buitenwereld. Een zoektocht naar de plaats waar je thuishoort en de mensen die je begrijpen.
WONDERSTRUCK
Wonderstruck is Haynes’ eerste ‘kinderfilm’ maar het is er een die kinderen ernstig neemt en vertrouwen geeft. Als personages, acteurs en kijkers. Haynes durft het aan om met weinig dialogen en een minimaal verhaal te werken en alles te zeggen met muziek, geluid, camerabewegingen, gebaren en blikken. Goed wetende dat kinderen kijken met hun hart en hun fantasie. Wonderstruck is voor hen of voor het kind in ons.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 680, december 2017)
GENRE melodrama
REGIE Todd Haynes
SCENARIO Brian Selznick
FOTOGRAFIE Ed Lachman
MONTAGE Alfonso Gonçalves
MUZIEK Carter Burwell
CAST Oakes Fegley (Ben), Millicent Simmonds (Rose), Julianne Moore (Lilian/Rose), Michelle Williams (Elaine), Jaden Michael (Jamie), Corey Michael Smith (Walter)
PRODUCTIE USA – 2017 – 117’
WONDERSTRUCK