Tony Gilroy The Bourne Legacy: Een spin-off die het hoofd doet tollen
THE BOURNE LEGACY
De CGI-arme Jason Bourne franchise slaat voor aflevering vier, The Bourne Legacy, noodgedwongen nieuwe wegen in. Zowel regisseur Paul Greengrass als acteur Matt Damon haakten af waardoor vers bloed en een andere dynamiek zich opdrongen. Want het als popcorn blockbuster gecamoufleerde visuele psychodrama waarin held-van-vlees-en-bloed Jason Bourne figureerde was nauw verbonden met de kinetische actiechaos die Greengrass ensceneerde en de existentialistische energie die Damon uitstraalde.
THE BOURNE LEGACY
Omdat een povere imitatie geen optie was werd het een heroriëntatie. De Ludlum-boeken bleven onaangeraakt, de regie werd niet in handen gegeven van een actie-specialist maar van een dramaturg – Tony Gilroy schreef de eerste drie films en regisseerde Michael Clayton) – en met Jeremy Renner (The Hurt Locker) verdrong verbetenheid de naïeve charme van Damons Bourne. Terwijl de zoektocht een vlucht werd.
Jason Bourne “is still out there” – de Amerikaanse held zonder superkrachten wordt wereldwijd opgejaagd en dwingt, wanneer hij ‘de pers’ en Pam Landy informeert, de CIA-top een met Treadstone verbonden geheim programma te liquideren – maar zijn verhaal wordt even ‘on hold’ geplaatst.
THE BOURNE LEGACY
The Bourne Legacy is het verhaal van een andere mega-agent. Aaron Cross is een product van The Program, een project dat via een chemisch genen-veranderend regime mentale en fysische krachten versterkt, en rent als een verslaafde achter zijn medicatie (en genezing via een virale anti-dosis) aan. De broodnodige groene en blauwe pillen schakelen Damons wilskracht-versus-manipulatie strijd uit. Cross is een op hol geslagen handpop op zoek naar zelfstandigheid. Pas op het einde van zijn queeste is er ruimte voor een meer doelgericht bestaan.
Daar waar bij Bourne het drama verankerd was in zijn geest en lichaam, ligt bij Cross (ook al peutert hij een tracer uit zijn buik) het accent bij de machtsstrijd buiten zichzelf. Waardoor de levensbedreigende training in Alaska waarmee de film opent aan kracht en dramatiek inboet. Cross is een machine die op hol slaat omdat zijn overlevingsschakelaar niet op ‘uit’ staat. Zijn partnership met de eveneens bedreigde researcher Marta Shearing is er een uit noodzaak. Zij beschikt over de wetenschappelijke informatie en de medische vaardigheden nodig om een uitweg te vinden. Terwijl zijn survival technieken hun vlucht voorwaarts mogelijk maken.
THE BOURNE LEGACY
Daar waar de Damon-films in een verwarrende en gevaarlijke wereld spelen, springt The Bourne Legacy over en weer tussen twee parallelle universums. Enerzijds het vleesgeworden computerspel waarin Cross (over)leeft, anderzijds het commando-centrum waar hiërarchie en mysterie zelfs de poppenmeesters tot pionnen in een schaduwspel herleiden. De kinetische visuele stijl paste perfect bij de trilogie – de fragmentering van tijd en ruimte én de dwingende intensiteit weerspiegelden de tocht van een vernietigd individu richting hergeboorte én morele afrekening – terwijl hier de kinetische actie (achtervolgingen te voet, per auto en met de moto) en de bespiegelingen (discussies in overheidskringen en gesprekken tussen de fugitives) gescheiden verlopen.
THE BOURNE LEGACY
Tony Gilroy blinkt uit in het schetsen van personages en het creëren van intensiteit via dialogen maar op het vlak van opwindende actie schiet hij toch te kort. Duidelijkheid en overdaad zijn nog iets anders dan suspense en spanning. Maar wel boeiend is het feit dat Gilroy de achtergrond naar voor haalt. De gedragswijzigende medicatie sluit naadloos aan bij een technologische wereld waarin bewakingscamera’s, satellieten en internet elke menselijke activiteit zichtbaar en manipuleerbaar maken. De spion wordt hier heel gewoon in zijn streven naar vrijheid. Het morele conflict met de psychotische macht- en controlefreaks is voor een volgend avontuur. Een waar Gilroy ook de existentiële vragen kan stellen die Bourne in beweging hielden.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 628, oktober 2012)
GENRE actiedrama
REGIE Tony Gilroy
SCENARIO Tony & Dan Gilroy
FOTOGRAFIE Robert Elswit
MUZIEK James Newton Howard
CAST Jeremy Renner (Aaron Cross), Rachel Weisz (Marta Shearing), Edward Norton (Eric Byer), Stacey Keach (Marc Turso), Joan Allen (Pam Landy), Albert Finney (Albert Hirsch)
PRODUCTIE USA – 2012 – 136’
THE BOURNE LEGACY