Ron Howards The Missing: Op zoek naar John Fords The Searchers
THE MISSING
Wanneer filmmakers en critici hun lijstjes met «beste films aller tijden» afleveren is The Searchers steevast prominent aanwezig. De western van John Ford werd niet toevallig door New York Magazine bestempeld als «meest invloedrijke film in de Amerikaanse geschiedenis». Het thema van het jonge meisje dat na een obsessieve zoektocht uit de handen van haar ontvoerders wordt bevrijd duikt op in tal van films. Laatste in de rij is The Missing.
In Ron Howards westernavontuur The Missing bijt de verbitterde «frontierswoman» Maggie zich, samen met jongste dochter Dot en haar na lange afwezigheid teruggekeerde vader Samuel, vast in het spoor van de door de Apache Chidin geleide outlawbende die dochter Lily richting Mexico ontvoert om haar als slavin te verkopen. Tijdens de achtervolging en talloze confrontaties duiken thema’s zoals loutering, innerlijke kracht en tolerantie op.
THE MISSING
Ondanks de spirituele inhoud en poëtische toon van deze parabel over getekende en geketende dochters, is het geweld gruwelijk realistisch. Er worden mensen vastgebonden, afgeranseld, verminkt, geroosterd, neergestoken en vla bezwering gepijnigd. De camera focust op dode baby’s, open wonden en bloederige ogen. Het geweld is genadeloos, de beelden brutaal. De ruwe en gewelddadige toon van The Missing verrast. Filmer Ron Howard opteert doorgaans voor het injecteren van zeemzoet sentiment (Cocoon) en het weggommen van de onhebbelijkheden van zijn personages (A Beautiful Mind).
Hier gaat hij echter de wreedheid van het frontierleven niet uit de weg. Zijn «Westen» is wijds en ijselijk, een gebied waar isolement en gevaar dreigen. In de openingsscène kent Maggie zelfs in de buiten wc geen rust, later versterkt de nachtelijke stilte haar eenzaamheid (ze blijft alleen achter wanneer haar vriend en kinderen naar de rondreizende kermis trekken) en creëert een plots opduikend paard een onheilspellend voorgevoel. Geweld is zoals in de westerns van Anthony Mann verbonden met de menselijke psyche en met een claustrofobe, onherbergzame omgeving.
THE MISSING
Niet toevallig zorgen net zoals bij Mann (en Raoul Walsh) rotsen voor schuiloorden en een «last stand». In The Missing overheersen grijstonen en aardekleuren. Tijdens de tocht zuidwaarts door New Mexico verandert het winterlandschap met donkere bomen en duistere luchten in een helse woestijn met ruwe rotsblokken en onherbergzame heuvels. De emoties zijn even onderkoeld, de personages spreken weinig en worstelen met oncommuniceerbare verschrikkingen.
Zo wordt een diepgang gesuggereerd die er niet is. De regisseur wil niet zomaar een western maken, hij gaat voor «iets belangrijks». Een epos maar vooral ook een stukje historische waarheid. Het eerste vertaalt hij in een onnodig lange speelduur, het tweede in realistisch geweld. Door de «jacht» te situeren in 1885, op een ogenblik dat het Oude Westen beschaafd begint te worden (gesymboliseerd door de introductie van de fotografie) maar de wildheid nog niet is verdwenen, tracht Howard brutaliteit met het einde van een tijdperk te verbinden.
THE MISSING
The Missing wil uitgroeien tot Unforgiven, maar het geweld is hier meer verankerd in de stijl dan in het verhaal. Bovendien blijft de historische context vaag. Er wordt verwezen naar de mythe van de «Indian Wars» (de indianenoorlogen liepen van 1872 tot de overgave van Geronimo in 1886) maar in tegenstelling tot Kevin Costners Open Range (waar de «range wars» verhaal én personages kleuren) wordt daar dramatisch niets mee gedaan.
Cineast Ron Howard en scenarist Ken Kaufman trachten wél hun The Searchers remake in een hedendaags, feministisch en pro-indiaans kleedje te steken. Drijvende kracht en wraakengel Maggie is een zelfstandige koloniste met een niet-traditioneel samengesteld gezin (de ongehuwde moeder verwijst haar minnaar naar een bijgebouw) en helende gaven. Oude strijder Samuel groeide onder invloed van Native Americans uit tot een mysticus met bovennatuurlijke gaven.
THE MISSING
Als revisionistische western mist The Missing echter een coherente visie op machismo, de frontiermythe en de rol van cultuur. Bovendien blijft het respect voor indianen beperkt tot het romantische cliché van de blanke man die «go west» vervangt door «go native» en een nobel vader-zoon duo. De meest markante indiaan, de leider van de ontvoerders, is een grotesk cliché: een ontstuitbare psychopaat, een monster met slechte tanden en dito karakter. Dat Chidin angstaanjagender is dan Scar in The Searchers heeft niets met complexiteit maar alles met gewelddadigheid te maken.
THE MISSING
Het fundamentele probleem van The Missing is het ontbreken van de morele ambiguïteit die John Fords The Searchers zo meeslepend maakte. Wanneer de aanvankelijk xenofobe Burgeroorlog- veteraan Ethan Edwards in The Searchers met «Let’s go home, Debbie» zijn laatste woorden uitspreekt, geven die aan dat zijn racisme is uitgeziekt en plaats heeft gemaakt voor verzoening. In The Missing betekent Maggie’s «Let’s go home» slechts dat de tegenstand is uitgeroeid en dat ze de zonsopgang heeft gehaald.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in Film en Televisie, n° 540, maart 2004)
THE MISSING: reg. Ron Howard / sce. Ken Kaufman naar «The Last Ride» van Thomas Eidson / man. Dan Hanley & Mike Hut / muz. James Horner / fat. Salvatore Totino / act. Cate Blanchett (Maggie Gilkeson), Tommy Lee Jones (Samuel Jones), Evan Rachel Wood (Lily Gilkeson), Jenna Boyd (Dot Gilkeson), Val Kilmer (luitenant) / pro. Brian Grazer, Ron Howard & Daniel Osfroff voor Revolution Studios & Imagine / USA / 2003 / 135′ / dis. Columbia.
THE MISSING