Philip Kaufmans Invasion of the Body Snatchers: De peulmensen van de globalisering
INVASION OF THE BODY SNATCHERS
Net als Jack Finneys boek en Donald Siegels klassieker weerspiegelt Philip Kaufmans Invasion of the Body Snatchers de angsten van zijn tijd. Maar de ondergewaardeerde paranoiatrip uit 1978 bleek ook behoorlijk visionair.
“Je bent niet gek,” zegt een opgeluchte en verliefde Donald Sutherland wanneer Brooke Adams met haar ogen rolt. Het is niet de meest spectaculaire scène uit Philip Kaufmans Invasion of the Body Snatchers maar dit in romantiek en tristesse gedrenkt moment verstrengelt stijl en inhoud. Emoties en menselijkheid drijven het liefdesverhaal van de laatste mensen op aarde.
INVASION OF THE BODY SNATCHERS
Kaufmans sciencefictionfilm werd in 1978 weggezet als een minderwaardige remake van Don Siegels klassieker uit 1956. maar in een documentaire van deze geremasterde en met extra’s overladen Blu-ray editie benadrukt Kaufman dat zijn versie “geen remake is maar een variatie op het thema. We gingen terug naar Jack Finneys boek (uit 1955) en diepten naast de personages ook de vraag uit wat van individuen peulmensen of normale mensen maakt en waarom we menselijkheid moeten koesteren.” Het verhaal blijft draaien rond buitenaardse entiteiten die de wereld overnemen door via peulen mensen te vervangen door perfecte kopieën. Enkelen zien het gevaar van de emotieloze dubbelgangers en hun conformistische samenleving maar worden overspoeld.
INVASION OF THE BODY SNATCHERS
Daar waar Siegels versie een metafoor was voor Koude Oorlog angst en het maccarthysme aanklaagde, viseert Kaufman grootstedelijke vervreemding en paranoia verbonden met de consumptiemaatschappij in het post hippie- en Watergate-tijdperk. De organische invasie – in de openingsscènes zien we ‘iets’ van elders arriveren en transformeren – ent zich op een samenleving die individualiteit en onafhankelijke gedachten steeds meer weert.
INVASION OF THE BODY SNATCHERS
“De peulen staan symbool voor standaardisering en voor de vraag naar een mondiale massacultuur,” zegt Kaufman, “daarvoor moet individualiteit geofferd en mensen tot peulmensen gecomprimeerd worden.” Zijn dystopie is als voorbode van globalisering even donker als ambigu. Zowel de rebellen die in verzet gaan als de psycholoog die mensen wil vermenselijken door ze te ontmenselijken zijn vluchtelingen uit de tegencultuur. Dromers die opgeslokt geraken door de nachtmerrie.
INVASION OF THE BODY SNATCHERS
Wat een koele metafoor had kunnen blijven wordt verontrustende ‘onderdompelingscinema’ doordat Kaufman met alle audiovisuele middelen onze sensibiliteit viseert. Zo maakt hij visueel meteen duidelijk dat de wereld uit evenwicht is. De helling van de straten in San Francisco wordt benadrukt door Michael Chapmans schuine beeldkaders en lage camerastandpunten, de kleuren zijn onheilspellend ‘noir’ en een beweeglijke camera benadrukt de onrust en zenuwachtigheid. Auditief creëert Kaufman een unheimische sfeer door in het verloop van het verhaal menselijke en dierlijke geluiden te verwijderen en alle andere geluiden naar de voorgrond te halen. Terwijl pianist Denny Zeitlin voor een onheilspellende score tekent. Het resultaat is een beklemmende thriller die visionair conformisme linkte aan globalisme.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in DE FILMKRANT, september 2017)
Invasion of the Body Snatchers ***** USA, 1978 / REGIE PHILIP KAUFMAN /115 MINUTEN / MET DONALD SUTHERLAND, BROOKE ADAMS, JEFF GOLDBLUM, VERONICA CARTWRIGHT, LEONARD NIMOY / BONUS: DOCUMENTAIRES / DISTRIBUTIE RIMINI ÉDITIONS.
INVASION OF THE BODY SNATCHERS