Southland Tales: Het einde van de wereld volgens Richard Kelly

SOUTHLAND TALES

“Ik schreef Southland Tales om me te genezen van een depressie,” zei Richard Kelly in mei ‘06, “ik wou een zwarte komedie maken over Los Angeles en het einde van de wereld”. De ontvangst in Cannes was zo catastrofaal dat het resultaat bijna een nieuwe depressie en het einde van een carrière was. Bijna vier jaar later, nà de release van het onderschatte The Box, gaat de film bij ons in première op dvd.

“De toon die ik wou bereiken was die van galgenhumor” liet Richard Kelly (Donnie Darko) voor de eerste vertoning in Cannes noteren, “wanneer je een apocalypsverhaal vertelt mag de kijker zich op zijn minst amuseren”. Dat draaide wel eventjes anders uit. Tijdens een memorabele persvoorstelling werd het lange en chaotische Southland Tales door verbijsterde critici uitgespuwd. Ontgoocheling, onbegrip en woede vertaalden zich in wegstormende en fluitende ‘getuigen’ die zich haastten om de wereld over dit “rampzalig slecht wangedrocht” te vertellen.

SOUTHLAND TALES

Dissonante stemmen die een “waanzinnige, sarcastische politieke satire” zagen met “L.A. als kathedraal van de chaos” konden niet beletten dat tijdens het hoogfeest van de cinema een ‘film maudit’ was geboren. Een rampzalige Amerikaanse release (367.000 dollar recette voor een budget van 17 miljoen dollar) deed de rest. Southland Tales werd begraven en vergeten. Om jaren later te worden heropgevist via dvd in een kortere en gehermonteerde versie.

Het verhaal – dat draait rond een actiefilmacteur, een pornoster en een Californische politieagent die verwikkeld raken in een groot complot op het moment dat een getraumatiseerd Amerika haar nationale feestdag viert – wordt duidelijker verteld maar de mix van zwarte komedie en apocalyptische thriller zorgt ervoor dat Kelly’s film chaotisch blijft. Narratief overheersen de middelpuntvliedende krachten en visueel blijft de mix van beelden (de drie eerste hoofdstukken zijn een aaneenschakeling van clips, reclamefilms, home movies, televisiebeelden, videospelletjes en stripbeelden) desoriënterend werken.

SOUTHLAND TALES

Terwijl groteske personages en bizarre samenzweringen de film in alle richtingen sturen. De onderliggende waarschuwing voor rechts extremisme werd in ‘06 door weinigen opgemerkt, maar met de afstand van de jaren wordt duidelijk dat Kelly afrekende met de mix van paranoia en onverdraagzaamheid die het Bush-regime kenmerkte. Waarbij hij een beroep doet op een flinke dosis humor en zelfrelativering.

Daar waar Robert Aldrichs Kiss Me Deadly en Stanley Kubricks Dr. Strangelove in de jaren 50 en 60 golden als striemende afrekeningen met het Maccarthysme en de Koude Oorlog, ontluistert Southland Tales op even extreme wijze de door Bush gevoede post 9/11-sfeer via een apocalyptische satire. “Ik hoop dat de film op zijn verdienste beoordeeld zal worden en zal aanzetten tot dialoog,” zei Kelly voor de bewuste Cannesvertoning, “er is immers veel om over te praten want heel wat van de waanzinnige gebeurtenissen in de film vertonen gelijkenissen met zaken die zich in de dagelijkse realiteit van mijn land afspelen”.

SOUTHLAND TALES

Die hoop bleek vergeefs. “Het is misschien allemaal wat veel om te verwerken tijdens een voorstelling,” besefte de cineast, “maar dat is een goede zaak. De schok zal mensen hopelijk doen verlangen om de film opnieuw te zien. Mensen uit het beroep verkiezen dat de dingen duidelijk zijn, makkelijk te catalogiseren, eenvoudig te vatten en te verwerken, vlot te vergeten ook wanneer je de zaal verlaat. Als filmmaker wil ik de filmfan in mij bevredigen en ik hou nu eenmaal van films die verrijkt worden door meer dan één visie. Films zoals Brazil of 2001: A Space Odyssey, rijke films die gestructureerd zijn als gesofisticeerde puzzels. Ik probeer verhalen te vertellen die de tand des tijd doorstaan, die men jaren later heel graag opnieuw wil zien”. Wij zouden graag de Cannes-versie herbekijken. Maar we zijn al heel tevreden met deze dvd-versie van een wonderbaarlijke cultfilm.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 604, april 2010)

SOUTHLAND TALES; Richard Kelly, USA 2006; 145’; met Dwayne Johnson, Seann William Scott, Sarah Michelle Cellar; FILM: **** / EXTRA’S: 0; dis. Paradiso

RICHARD KELLY