James Ponsoldts The Circle: De nachtmerrie is een zelfgekozen droom

THE CIRCLE

“Unfulfilled potential” antwoordt de ambitieuze Mae prompt wanneer ze aan het begin van The Circle tijdens een sollicitatiegesprek bij een hip techbedrijf gevraagd wordt wat haar het meest afschrikt. Een nachtmerrie die voor regisseur James Ponsoldt, na zijn nochtans verdienstelijke David Foster Wallace film The End of the Tour, met deze Dave Eggers boekverfilming werkelijkheid lijkt te worden. Gelukkig biedt zijn dystopisch drama ondanks het ‘onbenut potentieel’ nog voldoende ‘voedsel voor gedachten’.

THE CIRCLE

De kracht van Eggers’ hitboek was niet de plot maar de trip door de geest van een jonge vrouw die verstrikt geraakt in ‘De Cirkel’, een technologisch bedrijf (mix van Apple, Google & Facebook) dat met zijn “one account, one identity, one password” filosofie meer een levenswijze dan een werkgever wordt. Voor Mae’s vriend Mercer gaat bij een universeel besturingsprogramma dat alles en iedereen linkt in een sfeer van gemeenschapszin het waarschuwingslampje ‘sekte!’ branden maar zelf is ze verblind door opwinding en euforie.

THE CIRCLE

Je voelt als lezer de stress wanneer Mae de perfecte klanttevredenheidsscore wil halen, de drang er bij te horen op de Donut-vormige campus, de zenuwachtigheid wanneer ze onvoldoende ‘participeert’ aan sociale activiteiten en het enthousiasme wanneer bedrijfsleider Eamon Bailey tijdens rituele ‘Dream Friday’ meetings innovaties (zoals SeeChange, de oogvormige camera die alles livestreamt) ‘deelt’. Via deze emotionele trip legt Eggers de vinger op een ‘verslaving’, de dwangmatige drang om aangesloten en ‘mee’ te zijn.

THE CIRCLE

Eggers toont ons de verleiding en de fascinatie; hij onthult hoe ‘verslaafden’ met een mengeling van opwinding en angst hun eigen gevangenis bouwen. Een gouden kooi (met kinderopvang, sportschool en feestjes) die je zelfs virtueel niet meer wil verlaten. ‘The Circle’ is een dystopische roman die meer dan ‘1984’ en ‘Brave New World’ de verantwoordelijkheid voor de bedreiging van individuele vrijheid zowel bij de mens als bij zijn samenleving legt.

THE CIRCLE

Filmmaker James Ponsoldt kiest voor meer afstandelijkheid. Hij contrasteert meteen groene natuur met de grijze bedrijfscampus. Er is iets onheilspellend aan dit bedrijf en het feit dat Mae bij autopech niet direct kan communiceren maakt van haar een gemakkelijk slachtoffer voor een bedrijf dat achter een glitterscherm een geheime agenda verbergt. Wat volgt is een samenzweringsthriller met Mae die van pion over rebel tot steunpilaar evolueert. The Circle is een paranoia trip genre Invasion of the Body Snatchers met een vleugje The Truman Show satire die ons afstandelijk een morele waarschuwing serveert.

THE CIRCLE

Daardoor missen de transformatie van Mae, de tragiek van de collateral damage (het leven van de opgejaagde Mercer en de privacy van Mae’s ouders) van het vooruitgangsstreven en de koerswijzigingen van verhaal en personages zowel overtuigingskracht als geloofwaardigheid. Ponsoldts dystopie is die van het wijzende, morele vingertje dat regisseur en kijker verenigt in een veilig superioriteitsgevoel. De hel, dat zijn de anderen; de buitenwereld is de grootste vijand van de mens.

THE CIRCLE

Door niet te kiezen voor onderdompelingscinema maar voor een metaforische film weet Ponsoldt de aantrekkingskracht en het gevaar van digitale afhankelijkheid nooit tastbaar te maken. The Circle voelt zo minder urgent aan maar stimuleert wèl reflectie door via een modern sprookje actuele thema’s aan te reiken. Zo wordt ingegaan op de als transparantie en bekommernis voor mensenrechten gecamoufleerde controledrang van tech-bedrijven en de impact daarvan op onze vrijheid, samenleving en democratie.

THE CIRCLE

Waarbij aangegeven wordt dat niet kennis maar informatiecontrole voor macht zorgt (en informatie niet tot kennis maar tot indoctrinatie leidt). Een nachtmerrie die geen toekomstmuziek is maar dagelijkse realiteit. Met tingen, smilen en frownen als simulacra voor echte emoties. En filmpersonages die heel symbolisch als zombies door een bloedloos efficiënte, alles registerende wereld strompelen.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 676, juli-augustus 2017)

THE CIRCLE

GENRE dystopie

REGIE James Ponsoldt

SCENARIO James Posoldt naar Dave Eggers

FOTOGRAFIE Matthew Libatique

MONTAGE Lisa Lassek & Franklin Peterson

CAST Emma Watson (Mae Holland), Tom Hanks (Eamon Bailey), Ellar Coltrane (Mercer), John Boyega (Ty), Bill Paxton (Vinnie)

PRODUCTIE USA – 2017 – 110’

DISTRIBUTIE Paradiso

RELEASE 9 augustus

THE CIRCLE