Festival van Deauville 2009: The power of movies

THE COVE

“De intelligentie van Amerika is dat het er altijd in is geslaagd culturen te integreren die zijn diversiteit uitmaken” zei Bruno Barde n.a.v. het 35ste Festival van Deauville. De festivaldirecteur verwees naar een nieuwe golf filmmakers met vreemde roots, zoals Grote Prijs-winnaar Oren Moverman (The Messenger), en naar documentaires die multicultureel Amerika weerspiegelen of, zoals de aanklacht-doc The Cove, universele thema’s aansnijden.

“That’s the power of movies” zei activist Ric O’Barry in Deauville, “twee dagen geleden kondigde het stadsbestuur van het Japanse Taiji een verbod op het doden van dolfijnen af”. Dankzij documentaire The Cove. “We moeten waakzaam blijven,” waarschuwde de Franse verdeler Luc Le grand blue Besson, “soms zeggen ze één ding en doen ze het tegengestelde”.

SIN NOMBRE

Zoals elk jaar vierde het Festival van Deauville de kracht en magie van film en nam het de temperatuur op van de Amerikaanse cinema. Andermaal tekenden zich tendensen af. Zo viel op dat de competitie veel films bevatte van jonge filmmakers met niet-Amerikaanse roots. Jonathan Liebesman (The Killing Room) en Sophie Barthes (Cold Souls) werden geboren in respectievelijk Zuid-Afrika en Frankrijk, Harrison Montgomery-maker Daniel Davilla heeft Latijns-Amerikaanse roots, het met de Juryprijs bekroonde Sin Nombre werd in het Spaans gedraaid door iemand met een Japanse vader en Zweedse moeder (Cary Joji Fukunaga), de IJslander Dagur Kari maakte met The Good Heart zijn eerste Engelstalige film en de in Israël geboren Oren Moverman tekende voor Grote Prijs The Messenger.

THE GOOD HEART

Door deze ‘vreemde’, kritische maar gefascineerde ogen ziet multicultureel Amerika er complexer en donkerder uit. Even opmerkelijk was de vitaliteit van de documentaire. Ook al herinnerde de dood van documentairemaker Christian Poveda in El Salvador “er ons aan dat er verscheidene types documentaire zijn en dat de ene al gevaarlijker is om te draaien dan de andere”. Dixit R.J. Cutter, de regisseur van The September Issue die ook onderstreepte dat “het succes van Michael Moore voor nieuwe zuurstof zorgde”. Bovendien, zo vertelde Andrew Monument (Nightmares in Red, White and Blue) ons, “is dankzij televisie een documentaire makkelijker te financieren dan een speelfilm”. Volgens Tom DiCillo (When You’re Strange) “werken docs in de bioscoop omdat het publiek de leegheid van de doorsneefictie beu is”.

WHEN YOU’RE STRANGE

De documentaire blijft twee sporen volgen. Die van reflectie over popcultuur en die van het persoonlijke pamflet. Popcultuur staat centraal in The September Issue, Nightmares in Red, White and Blue en When You’re Strange. De eerste focust op het septembernummer van Vogue en toont hoe ook de regisseur wordt vernederd door de even eenzame als ijdele modegoeroe Anna Wintour, de tweede geeft via o.m. interviews met Carpenter en Romero aan hoe de geschiedenis van de Amerikaanse horrorfilm verstrengeld is met die van het land, en de laatste onderzoekt de mythe van poëtische aartsengel Jim Morrison.

OUTRAGE

In een ander register getuigt Dana Perry met Boy Interrupted over de zelfmoord van haar bipolaire zoon terwijl Sarah en Emily Kunstler in William Kunstler: Disturbing the Universe hun mysterieuze vader belichten, een advocaat gespecialiseerd in nobele en onpopulaire zaken. Twee van pathos ontdane docs over de ondoorgrondelijkheid van de menselijke natuur, portretten van respectievelijk een getormenteerd kind en een zelfbewuste volwassene die het spektakel rond zijn imago manipuleert.

BOY INTERRUPTED

Strijddocumentaires Outrage en The Cove worden gedreven door woede. Kirby Dick veroordeelt hypocriete homoseksuele politici die hun ‘geheim’ camoufleren via discriminerend stemgedrag, Louie Psihoyos helpt de voormalige Flipper-trainer Ric O’Barry om het afslachten van dolfijnen in een Japanse baai wereldkundig te maken. The Cove is onderzoeksjournalistiek die toont hoe activisten een agressief afgeschermd geheim onthullen. Cinematografische knowhow (technici verbergen een camera in een kunstrots) en menselijk engagement leveren de ‘onbekijkbare beelden’ op die de wereld een geweten moeten schoppen. “Het doden van dolfijnen start in september,” besluit de doc, “tenzij JIJ het stopt”. Een oproep gevolgd door Bowie’s ‘(We could be) Heroes’. De emotionele kracht van film is groot.

FESTIVAL DE DEAUVILLE – 4-13 SEPTEMBER 2009

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 598, oktober 2009)

THE MESSENGER