Peter Bergs The Kingdom: De explosieve cocktail terrorisme en wraak
THE KINGDOM
Met The Kingdom, Lions for Lambs, State of Play en de James Ellroyadaptatie White Jazz (in een regie van zijn broer Joe Carnahan) is Matthew Michael Carnahan zowat de meest beloftevolle scenarist van het moment. Een die explosieve actie verzoent met reflectie over de chaotische toestand van de wereld.
De geopolitieke actiethriller The Kingdom start als een wervelwind. Een generiek die oogt als een spoedcursus wereldgeschiedenis plaatst terrorisme (en Osama Bin Laden) in een historisch perspectief. Waarbij oliebelangen en machtsstrijd verstrengeld worden met fanatisme, angst en de even kwetsbare als ambigue relatie tussen de VS en Saudi-Arabië. De openingsscènes tonen hoe de gespannen rust in het gesegregeerde koninkrijk wordt verstoord door een gefaseerde aanslag tegen Amerikanen die er werken. Een baseball-picknick verandert in een massaslachting. Chaos wordt gevolgd door dood. Resultaat is een traumatisch ‘post-explosie’-beeld dat voor FBI-speurders persoonlijk kleurt wanneer een collega zich onder de slachtoffers bevindt.
THE KINGDOM
Ondanks tegenkantingen van status quo-beluste Saudische en Amerikaanse machtshebbers, begeeft Ronald Fleury zich met zijn klein onderzoeksteam (explosievenexpert Grant, informatieanalist Adam en forensisch specialiste Janet) ter plaatse. Om in 5 dagen tijd de daders te ontmaskeren én in Rambo-stijl bij de lurven te grijpen? Daar lijkt het even op. Terwijl ook enkele in zenuwachtige handgehouden camerastijl gefilmde confrontaties het ‘actie spreekt luider dan woorden’-principe lijken te volgen.
Maar de film van regisseur Peter Berg (Very Bad Things) en scenarist Matthew Michael Carnahan vermijdt zowel narratieve eenduidigheid als simplistische xenofobie en blijkt uiteindelijk een complex actiedrama dat 9/11-angsten verbindt met de nood om wraakgevoelens te overwinnen en culturen te verzoenen. De FBI-teamleden zijn vertrouwde Amerikaanse filmhelden: professionals die opvallen door talent en gedrevenheid. Ook al blijven het outsiders. Alleen ontdekken de speurders hier dat de wereld anders is dan ze zich voorstelden en leren ze respect opbrengen voor niet-Amerikanen.
THE KINGDOM
De filmmakers tonen meteen de cultuur-clash; de FBIers houden qua kleren, gedrag en taalgebruik geen rekening met de Saudi’s. Hun onbeleefdheid en zelfzekerheid grenst aan minachting. Dat verandert wanneer ze met hun ‘babysitter’ Faris leren samenwerken. Ze ontdekken dat hun opvattingen fout én contraproductief waren. Slechts openheid voor de gevoeligheden van ‘de ander’ levert resultaten op. Onwetendheid leidt tot angst stellen de filmmakers die de simplistische evildoers-retoriek doorbreken door zwart-wit personages en wij-zij tegenstellingen te schrappen.
Amerikaanse politici en ambassadeurs blijken door eigenbelang gemotiveerd terwijl een voormalige bommenmaker wèl cruciale hulp verleent. Kolonel Faris Al Ghazi en sergeant Haytham zijn bovendien heel menselijk. De politiechef voelt de pijn die hij ziet (op zijn gezicht lezen we het verdriet veroorzaakt door geweld) en zijn assistent bewijst dat onrecht (een gewelddadige ondervraging door de veiligheidsdienst) niet hoeft te leiden tot haat en agressie. Deze nobele, morele figuren veranderen de Amerikanen. Fleury ontdekt dankzij hen dat woede en wraakgevoelens hem omtoverden in het spiegelbeeld van de vijand. Hij leert ook dat wraak, overgedragen op kinderen, een gewelddadige cyclus op gang brengt die lichaam en ziel verwoest.
THE KINGDOM
The Kingdom is niet alleen een complex drama dat terrorisme definieert als een misdaad en niet als een oorlogsdaad (een politiek discussiepunt in de VS), het is ook een suspenserijke thriller waarin speurders worden gedwongen zich als soldaten te gedragen. Met spectaculaire achtervolgingen en gevechten die niet alleen door hun brutaliteit aangrijpend zijn. Doordat Carnahan via o.m. spitse dialogen de personages diepgang geeft, kan Berg ons doen meeleven met de explosieve actie.
Getuige de hectische, bloedige sequentie waarin Adam op een autostrade ontvoerd en meegevoerd wordt naar een huis in een wijk vol extremisten. De FBI-er wordt letterlijk meegesleurd, klampt zich overal aan vast, laat een bloedspoor achter en beseft dat hij voor de camera dreigt te worden onthoofd. De gruwel, de angst en het gevaar creëren een ondraaglijke spanning die leidt tot een gewelddadige ontlading. Meteen getemperd door het besef dat de dood finaal is en ook terroristen rouwende familieleden hebben. Iedereen verliest in deze autodestructieve strijd aangevuurd door wraak en haat.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 679, november 2007)
THE KINGDOM: actiedrama / reg. Peter Berg / sce. Matthew Michael Carnahan / fot. Mauro Fiore / mon. Kevin Stitt & Colby Parker / muz. Danny Elfman / act. Jamie Foxx (Ronald Fleury), Chris Cooper (Grant Sykes), Jennifer Garner (Janet Mayes), Jason Bateman (Adam Leavitt), Ashraf Barhom (Faris Al Ghazi), Jermey Piven (Damon Schmidt), Danny Huston (Gideon Young), Richard Jenkins (James Grace), Ali Suliman (Haytham) / pro. Michael Mann & Scott Stuber / USA / 2007 / 110’
THE KINGDOM