Jonathan Demme’s Rachel Getting Married: De ‘beat’ van hedendaags Amerika
RACHEL GETTING MARRIED
Kleurrijk, levendig, menselijk. Zo kan je het oeuvre van Jonathan Demme omschrijven, een cineast die vrolijk documentaires met fictiefilms afwisselt, kleine ‘indies’ met blockbusters. In het psychodrama Rachel Getting Married, Demme’s ode aan Robert Altmans A Wedding, treedt een andere rode draad nadrukkelijk op het voorplan: muziek. Met authentieke intensiteit vat Demme via het portret van een disfunctionele familie de ‘beat’ van het moderne Amerika. In afwachting van Neil Young Trunk Show een zoveelste bewijs van zijn liefde voor muziek en film.
RACHEL GETTING MARRIED
“Een fictiefilm probeer ik zo ‘echt’ mogelijk te houden,” benadrukt Jonathan Demme, “terwijl ik in een documentaire de realiteit zo onderhoudend mogelijk tracht te maken. Ik hou van dat verschil én van de afwisseling”. Doordat Demme naam maakte met theatraal drama (The Silence of the Lambs, Philadelphia, Beloved, The Manchurian Candidate) en larger than life fictie (Something Wild, Married to the Mob, The Truth About Charlie) wordt vaak vergeten dat de fan van Alfred Hitchcock (Last Embrace) én Neil Young (Neil Young: Heart of Gold) een van de beste Amerikaanse documentairemakers is. Getuige pareltjes zoals Stop Making Sense, The Agronomist en Jimmy Carter Man from Plains.
Demme trekt zich even weinig aan van etiketten als van commercieel succes. Als filmmaker wil hij gewoon verhalen vertellen en/of (muzikaal) ‘leven’ vatten. Hij gelooft in samenwerking (DOP Declan Quinn kreeg voor Rachel Getting Married de vrije hand), ziet zijn films als uitbundige vieringen van menselijkheid (ook al balanceren ze op de grens van somberheid en vrolijkheid) en vat als geen ander de relatie tussen cinema en muziek.
RACHEL GETTING MARRIED
Een multicultureel koppel, een net uit een afkickcentrum ontslagen ontspoorde dochter, onverwerkte familiale trauma’s en een groots opgevat huwelijksfeest in een herenhuis in een ‘clean’ Connecticut. De ingrediënten leken aanwezig voor een sentimenteel en/of belerend psychodrama. Gelukkig gaat regisseur Demme in de karaktergedreven acteursfilm Rachel Getting Married voor authentieke gevoelens (verlies, schuld, liefde), een verrassend ritme (explosieve scènes afgewisseld met lange monologen en muzikale intermezzo’s) en een bitterzoete toon (hoop en wanhoop raken elkaar).
RACHEL GETTING MARRIED
Resultaat is een wat vreemd drama dat het midden houdt tussen tragedie en komedie. De aanloop naar en het verloop van Rachels huwelijksfeest fungeren bovendien als katalysator. Het bruidspaar – de blanke Rachel en haar zwarte verloofde Sidney – staat daarbij niet centraal. Die rol is weggelegd voor Kym, de narcistische en sterk getraumatiseerde ex-verslaafde zus die met haar sadomasochistisch gedrag bijna alle aandacht opeist. “I am Shiva, the destroyer” zegt Kym, verwijzend naar een fataal auto-ongeval dat als een publiek geheim de bijeenkomst overschaduwt, aan het begin van een pijnlijk-eerlijke heilsdronk. Niemand lacht, Rachel reageert met een mix van medeleven en woede. Vader Paul hoopt, tegen beter weten in, dat hij outsider Kym terug in de familie zal kunnen integreren en dat ‘rituelen’ (zoals een sandwich maken of een afwasmachine snel vullen) de collectieve pijn wegnemen.
RACHEL GETTING MARRIED
Ondanks het feit dat zijn ex-echtgenote Abby weggevlucht lijkt in een parallel universum waaruit de tragedie, veroorzaakt door Kyms verslaving, werd verbannen. Wat de spanning alleen maar ondraaglijker maakt. Het vredige multiculturele paradijs wordt door het feestgedruis verstoord. Vreugde en vrolijkheid wekken verdriet op. Muziek en openheid zorgen evenwel voor loutering. Net zoals Robert Altman (A Wedding) en Noah Baumbach (Margot at the Wedding) verliest Jonathan Demme geen tijd met expositie. Hij duwt de kijker meteen met de neus op het emotionele vuurwerk. Een zenuwachtige documentaire stijl (handgehouden digitale camera, geïmproviseerde
compositie en beelden gefilmd door ‘gasten’) en naturalistische dialogen creëren een authenticiteit die perfect past bij de hortende en stotende uitingen van emotie van de gezinsleden en de spontane muzikale uitbarstingen van hun gasten.
RACHEL GETTING MARRIED
Demme wordt geholpen door acteurs (vooral Anne Hathaway, Rosemarie Dewitt en Bill Irwin schitteren) die hun personages een kwetsbare complexiteit geven. Maar het is de muziek die ervoor zorgt dat rauwheid en tristesse in vrolijkheid en een goed gevoel veranderen. Een donker en realistisch verhaal krijgt een optimistisch, quasi idealistisch, slot. Alsof het multiraciale, het multiculturele alle demonen verdrijft. Alsof Rachel Getting Married via een mix van documentaire en fictie de ‘beat’ van een samenleving vat die snakt naar eenheid en hoopt op change. Alsof Demme het tijdperk Obama aankondigt.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 590, december 2008)
RACHEL GETTING MARRIED: psychologisch drama / reg. Jonathan Demme / sce. Jenny Lumet / fot. Declan Quinn / mon. Tim Squyres / muz. Zager Tawil & Donald Harrison Jr. / act. Anne Hathaway (Kym), Rosemarie Dewitt (Rachel), Mather Zickel (Kieran),
Bill Irwin (Paul), Debra Winger (Abby), Anna Deavere Smith (Carol), Anisa George (Emma), Tunde Adebimpe (Sidney), Jerome Le Page (Andrew) / pro. Marc E. Platt & Neda Armian / USA / 2008 / 113’ / dis. Sony
RACHEL GETTING MARRIED