De Stanley Kubrick Archieven. Deel 10: Geboekt, The making of 2001: A Space Odyssey
2001: A SPACE ODYSSEY
In 1968 liet Stanley Kubrick (1928-1999) met het enigmatische 2001: A Space Odyssey zijn absoluut meesterwerk los op de mensheid. Een filmmijlpaal die cinema in het algemeen en sciencefiction in het bijzonder grondig veranderde. In een lijvig een prestigieus boek wordt uit de doeken gedaan hoe dit meesterwerk ontstond.
2001: A SPACE ODYSSEY
Stanley Kubricks ruimteepos is een mysterieuze film die onmogelijk eenduidig verklaard kan worden. Voor sommigen draait alles om de afhankelijkheidsrelatie tussen mens en machine, anderen zien het als een evolutieverhaal waarbij een buitenaardse intellligentie ervoor zorgt dat de mens een hoger bestaansniveau bereikt, weer anderen ontdekken een religieuze allegorie of stellen dat voedsel de sleutel tot het geheim is. Enkele flower power-adepten zagen de film als een psychedelische trip die vraagt om een gepaste dosis ‘acid’ op het juiste moment.
2001: A SPACE ODYSSEY
Stanley Kubrick zelf vertrouwde vooral op de suggestieve kracht van het beeld en de hypnotische kracht van de muziek. De regisseur van A Clockwork Orange, Barry Lyndon, The Shining, Full Metal Jacket en Eyes Wide Shut liet zich amper interviewen en weigerde zijn films te verklaren. In2001: A Space Odyssey deelde hij het beeld op in ruimtes die draaien rond eenzame personages.
2001: A SPACE ODYSSEY
Doordat betekenis ontstaat via de interactie van deze ruimtes, moet je kijken om te voelen. En dat moet je als toeschouwer zelf doen, want Kubrick neemt zijn publiek niet bij de hand. Films zijn voor hem dromen over dromen. Nooit toont hij een foto van de werkelijkheid, altijd het beeld van de foto van die werkelijkheid. Vandaar zijn obsessieve aandacht voor het visuele en zijn streven naar volledige controle en technische perfectie. Elk detail is belangrijk, elk beeld een schilderij.
2001: A SPACE ODYSSEY
Daarom verdient een baanbrekende, buitengewone film als 2001: A Space Odyssey ook een originele, buitengewone uitgave zoals THE MAKING OF STANLEY KUBRICK’S ‘2001: A SPACE ODYSSEY’. Vier hardcover volumes verzameld in een metalen doos ontwikkeld door designers ‘M/M (Paris)’ (= Mathias Augustyniak & Michael Amzalag) geïnspireerd op de mysterieuze monoliet die de rode draad vormt door de film. Samensteller Piers Bizony (een auteur gespecialiseerd in sciencefiction en technologiegeschiedenis) verzamelde honderden nog niet gepubliceerde foto’s en documenten maar laat ook co-scenarist Arthur C. Clarke uitgebreid getuigen over de ontstaansgeschiedenis van de film.
2001: A SPACE ODYSSEY
Het resultaat is een prijzig hebbeding voor fans van Kubrick en de film. Er werden maar 1.500 exemplaren gemaakt van THE MAKING OF STANLEY KUBRICK’S ‘2001: A SPACE ODYSSEY’, 500 ‘Art Editions’ met kunstwerken van Brian Sanders en 1.000 ‘gewone’ boxen. In die monoliet-boxen vind je een uitgebreide collectie film stills (volume 1), een facsimile van het originele scenario (volume 3) en een facsimile van de originele uit 1965 daterende productienota’s (volume 4).
2001: A SPACE ODYSSEY
De meeste informatie tref je aan in het ‘behind the scenes’ luik (volume 2); met o.m. interviews van acteurs, production designers en special effects lui. Dit is niet het enige boek over Kubricks trendsettend meesterwerk. Getuige de publicaties van Jerome Agel (‘The Making of Kubrick’s 2001′), Robert Kolker (‘Stanley Kubrick’s 2001: A Space Odyssey’) en Peter Kramer (‘2001: A Space Odyssey’). Maar het is wel het meest omvangrijke en fraaist uitgegeven werk. Dat mag natuurlijk wel want 500 € is een behoorlijk stevige prijs.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 646, juli-augustus 2014)
Piers Bizony, THE MAKING OF STANLEY KUBRICK’S ‘2001: A SPACE ODYSSEY’, Taschen, Parijs, 2014, 4 volumes in metalen doos, 1386 pag., € 500
2001: A SPACE ODYSSEY