Dossier Franse Cinema. Deel 7: 2008 of het jaar van de Ch’tis, Franse films tussen verzoening en somberheid

mrt 4, 2017   //   by Ivo De Kock   //   actueel, nieuws, thema  //  No Comments

BIENVENUE CHEZ LES CH’TIS

‘Pédophiles, chômeurs, consanguins, bienvenue chez les ch’tis’ stond te lezen op een spandoek dat supporters van voetbalclub Paris Saint-Germain (PSG) ontrolden tijdens de finale van de Franse beker eind maart. Als provocatie aan het adres van RC Lens, een club uit de streek Picardië & Nord-Pas-de-Calais waar het ch’ti-dialect wordt gesproken. De associatie van Noord-Fransen met werkloosheid, pedofilie en incest zorgde voor algemene verontwaardiging en een “nous sommes tous des ch’tis”-solidariteit. Het incident toont aan hoezeer de film Bienvenue Chez Lzes Ch’tis is uitgegroeid tot een fenomeen.

Dat de meest succesvolle Franse film ooit Vlaanderen (nog?) niet haalde zegt iets over onze culturele verarming. Geen mens verwachtte dat Bienvenue Chez Lzes Ch’tis records zou breken. De pers kondigde “een slappe maar niet antipathieke komedie” aan. Toch liep het publiek in Frankrijk meteen storm. Op één maand groeide de film van acteur en regisseur Dany Boon uit tot het ‘grootste succes uit de Franse filmgeschiedenis’, een titel die 40 jaar lang toehoorde aan La Grande Vadrouille.

LA GRANDE VADROUILLE

Op 8 april stond de teller op 17,6 miljoen bezoekers (evenwichtig verdeeld over het hele land) en de verwachting is dat de kaap van de 20 miljoen overschreden zal worden (met een bevolking van 60 miljoen een score van 1 op 3!). In België (lees: Brussel en Wallonië) is de film met 884.539 bezoekers (cijfers SICR op 14/4) ook op weg om een verrassingshit te worden.

Voor Vlamingen die Bienvenue Chez Lzes Ch’tis nog niet konden zien: alles draait rond een postbediende uit Salon-en-Provence die als straf voor een frauduleuze mutatieaanvraag naar Bergues wordt overgeplaatst. De verhuis van het Zuiden naar het Noorden, van de zon naar de regen, lijkt een traumatische ervaring te worden maar de warmte van de ‘onverstaanbare’ lokale bevolking doet de koele Zuiderling ontdooien.

BIENVENUE CHEZ LES CH’TIS

Een happy end dat de postman op weg zet naar zijn geliefde Côte d’Azur leidde tot verwijten van demagogie en folklorisme. Boon doorprikt echter clichés en benadert personages liefdevol. In schril contrast met Fabien Onteniente en Philippe Harel die in komedies zoals Disco en Les Randonneurs à Saint-Tropez respectievelijk sceptisch en onverschillig staan tegenover hun bordkartonnen personages en middelmatigheid uitvergroten.

LE GENDARME DE SAINT-TROPEZ

Boon sluit zijn figuren niet op in hun karikatuur maar vertrekt van het cliché om uit te komen bij een onschuldige dwaasheid, een sprookjesachtige wereld bevolkt door herkenbare ‘gewone’ mensen. Waar verschillen meteen worden gesust en scherpe kantjes (werkloosheid, alcoholisme) afgerond. Bienvenue Chez Lzes Ch’tis is eerder verzoenend populisme dan misprijzende demagogie.

Boons komedie speelt in op het nostalgisch verlangen naar een homogeen en harmonieus Frankrijk dat ook andere populaire successen typeerde. Getuige het verdwijnen van klassenonderscheid in Les Visiteurs (13,79 miljoen bezoekers in ‘93), de dorpsgeest die overleeft in de metropool in Le Fabuleux Destin d’Amélie Poulain (8,52 miljoen in ‘01) en muzikale harmonie als metafoor voor nationale verzoening in Les Choristes (8,4 miljoen in ‘04).

LES INTOUCHABLES

Minder volk komt opdagen voor louterende maar sombere film noirs die trauma’s uitzieken. Zoals de in het zonnige zuiden (doorgaans het terrein van komedies) gesitueerde donkere drama’s Lady Jane (Robert Guédiguian) en MR 73 (Olivier Marchal). Guédiguian peilt in een duister verhaal over ontvoering, moord, verraad en wraak naar de spijt- en schuldgevoelens van een met sixties utopieën vergroeid trio. Een brutaal trauma (moord in een parking in Aix-en-Provence) doet inwendige demonen ontwaken.

Nog somberder is Marchals slotdeel van zijn met Gangsters en 36 Quai des Orfèvres begonnen drieluik van de wanhoop. Een door alcohol en traumatische herinneringen gebroken agent gaat in het visueel sublieme MR 73 op zoek naar een wrede killer. Net zoals in Lady Jane blijkt mensen doden geen banale daad die zonder gevolgen blijft. Daniel Auteuil torst het gewicht van de dood in deze van morbiditeit doordrongen barbaarse tragedie. Resultaat is krachtige, verontrustende cinema. De door merg en been snijdende tristesse van deze moderne polars werkt echter allerminst kalmerend. Vandaar dat 1 op 3 Fransen zegt: “Vive les Ch’tis!”.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 585, mei-juni 2008)

LE FABULEUX DESTIN D’AMELIE POULAIN

 

 

Leave a comment