Fien Trochs Home: Heftige emoties, heftige film

HOME

Home is nog altijd maar de vierde langspeelfilm van Fien Troch (°1978) en toch heeft de Vlaamse en in Brussel wonende cineaste al een hele evolutie doorgemaakt. Terwijl haar eerste drie films vooral in het filmfestival circuit hoge ogen gooiden, breekt ze met haar nieuwste ook door bij een ruimer publiek. Ook al blijft ze met de Film Fest Gent winnaar trouw aan haar centrale thema, communicatiestoornis tussen generaties, en maakt ze nog altijd cinema die wringt.

Home focust op de randleeftijd der jongvolwassenheid en serveert ons een complex drama zonder slechteriken, helden of happy end. Nieuw daarbij is dat Troch dit samen met monteur Nico Leunen doet in een energieke, documentaire filmstijl die even heftig is als de emoties van haar door onervaren jongeren gespeelde protagonisten.

HOME

Alhoewel Fien Trochs films Een ander zijn geluk (2005), Unspoken (2008), Kid (2012) en Home (2016) andere verhalen vertellen hebben ze veel dingen gemeen. Eerst en vooral zijn het drama’s waar, in tegenstelling tot de meeste multiplex en arthouse films, niet het verhaal en de plot primeren maar wel de sfeer, de personages en hun emoties. Daarnaast vloeien spanning en drama steevast voort uit de persoonlijkheids- en communicatieproblemen waar de personages mee kampen.

En waar ze ook na het einde van de film blijven mee worstelen want Troch kiest nooit voor louterende, netjes afgeronde verhalen. Zoals ze ook huivert van personages die via gevatte uitspraken hun innerlijk belichten. Trochs dialogen bevatten steevast een onderliggende laag die samen met de gebaren, gelaatsexpressies en acties van de personages meer zeggen dan hun woorden. Ook al omdat Troch niet gelooft dat alles duidelijk is in het leven en dat ooit alles perfect wordt of onder controle zal zijn.

HOME

Na een drieluik dat draait rond jonge kinderen en hun relatie met ouders vertelt Home het verhaal van jongvolwassenen op de drempel van volwassenheid. Daarbij komt de generatiekloof andermaal in beeld want jongeren en volwassenen leven in heel eigen, niet echt communicerende, werelden.

We volgen de met zichzelf in de knoop zittende zeventienjarige Kevin die na een tijdje in een gesloten instelling te hebben doorgebracht een nieuwe thuis hoopt te vinden bij zijn tante Sonja en neef Sammy. Maar hij ontdekt de ongezonde thuissituatie van zijn nieuwe vriend John, die hij via Sammy en diens vrienden Abdul en Lina leert kennen, en kan zich moeilijk gedeisd houden. De situatie haalt het beste (vriendschap, loyaliteit) én het slechtste (verraad, geweld) bij hem boven. Een escalatie dwingt zowel volwassenen als jongeren tot cruciale keuzes. De impact daarvan is groot maar niets is definitief veranderd of verworven. Het leven blijft een strijd tegen de chaos en het noodlot.

Home is een energiek coming-of-age verhaal dat met zijn documentaire look en rauwe toon meteen een benepen gevoel opwekt. Door, in navolging van documentairemaker Frederick Wiseman, te kiezen voor een haast vierkant vier-bij-driebeeldformaat creëert Troch een claustrofobisch universum terwijl de verstrengeling van smartphone beelden, homemovies en observerende opnamen de generaties ook visueel doet botsen.

HOME

Dat je de emotionele heftigheid van het gebeuren ook voelt (en niet langer cerebraal registreert) is nieuw bij Troch. “Een welkom neveneffect van het beeldformaat is dat je klem zit,” zegt de cineaste in een interview met DeWereldMorgen.be “maar het was me vooral om een zeker realisme te doen. Tot hiertoe waren mijn personages marionetten die ik liet evolueren in mijn wereld. Om ze als echt te ervaren moest je eerst in dat universum binnendringen.

Ondanks hun stijlverschillen hadden mijn eerste drie films iets hermetisch en statisch. Daar wou ik vanaf met herkenbare personages van vlees en bloed.” Nadat ze drie maal een heftige problematiek onderkoeld bracht, kiest Fien Troch nu voor een stijl die even heftig is als haar inhoud.

HOME

“Ik wou meer verhalend en krachtiger vertellen, er heel dicht opzitten en het naast elkaar praten van tieners en volwassenen tonen,” benadrukt Troch, “er wordt gecommuniceerd zonder elkaar te begrijpen. Ik liet mijn jonge acteurs hun eigen taalgebruik en gedrag inbrengen en zo ontstond er een niveau boven het gebeuren waar verteld wordt wat er aan de hand is en hoe personages zich voelen. De ongemakkelijke fysieke reacties van Sammy bij de politieondervragingen en de onderkoelde reacties van Lina zeggen meer dan woorden.”

Een ander zijn geluk, Unspoken en Kid waren wondermooie gestileerde en poëtische drama’s. Contemplatief en onderkoeld. De betere slow cinema. Maar Home is warmer, feller en subjectiever. Het is een trip door de geest van jongeren gedreven door hun ritme. Daardoor is het meer immersive cinema, verwant met de ‘onderdompelingscinema’ die geserveerd wordt in films zoals Iñárritu’s The Revenant, Son of Saul van László Nemes en Mad Max: Fury Road van George Miller. Het gebruik van smartphone beelden dompelt ons onder in de wereld van de jong volwassenen. Bedoeling was volgens Troch om “de drive van de jongeren te vatten, het gaat vooruit bij hen, er zit energie in, zelfs in lummelen zit energie.”

HOME

Dat is tegelijk heel hedendaags en erg universeel. Troch onderstreept dat jongeren “met een lichaam zitten dat verandert, wat zijn invloed heeft.” Home is dan ook niet enkel veel narratiever dan haar vorige films, het is ook een hormonaal geladen trip door de geest van jongeren. Voor de volwassen personages deed Troch beroep op vaste waarden zoals Jeroen Perceval, Kevin Janssens en Karlijn Sileghem maar de jongeren worden vertolkt door nieuwkomers die zorgen voor de nodige ruwheid en authenticiteit. Samen met het beeldformaat, de mix van beelden, de stuwende muziekscore van Johnny Jewel en de documentaire filmstijl zorgt hun energieke acteren voor emotiegedreven dynamiek.

Tiener zijn is de extremen opzoeken, leren we in Home, het is afschuwelijke dingen doen en daar hopelijk een les uit leren. “Ik heb liefde en begrip voor deze generatie omdat volwassen worden zo moeilijk is,” zegt Troch, “zeker in weinig rooskleurige tijden.” Home verplicht de kijker om zijn ogen open te houden en te beseffen dat het allemaal ingewikkeld ligt. Volgens de cineaste “versterkt de heftigheid van de film de heftigheid van het verhaal en de emoties.” Deze emotionele uppercut is ongetwijfeld een scharniermoment in haar carrière. Fien Troch blijft een auteur maar een die de kijker wil betrekken in haar kunst. Voor wie film het tonen van “emotions in motion” is.

Ivo De Kock

(Artikel verschenen in Ons Erfdeel, mei 2017)

HOME