Clint Eastwood: Van B-film acteur tot filmlegende
MILLION DOLLAR BABY
Op de vraag of hij belichting en camerabewegingen vooraf uittekent antwoordde Clint Eastwood ooit droogjes: “Nee, ik doe het gewoon. Alles zit in mijn hoofd”. Het is een van zijn typische no-nonsense reacties die fascineren maar niet langer verbazen.
Niemand die nog gelooft dat de winnaar van de belangrijkste Oscars het verstand op nul en de blik op Dirty Harry zet tijdens opnames. Geen kat die de voormalige Man with No Name nog aanziet als een ‘omhooggevallen cowboy’. Eastwood wordt beschouwd als een auteur, een meesterlijk verhalenverteller en een van de beste hedendaagse Amerikaanse filmmakers. De jaren hebben geen vat op hem.
DIRTY HARRY
“Ik bezit de genen van mijn moeder”, zegt Eastwood, “dus ik draai nog een tijdje mee. Ik ben nog een snotaap, ik heb nog veel te doen”. In de herfst van zijn carrière levert Eastwood voor én achter de camera zijn beste werk. Daarmee bereikt hij de status van levende filmlegende. Niet slecht voor iemand die begon als B-acteur. Of juister nog: als chauffeur bij Universal. Eastwood legde zo contacten maar dat leidde slechts tot B-films (Revenge of the Creature, Tarantula).
De redding kwam uit Europa met Sergio Leone’s spaghettiwesterns A Fistful of Dollars, For a Few Dollars More en The Good, the Bad and the Ugly. Terug in de VS groeide Eastwood als acteur dankzij zijn leermeester Don Siegel (Two Mules for Sister Sara, The Beguiled, Dirty Harry). Maar alles ging traag. Eastwood was 30 toen hij zich met de tv-reeks ‘Rawhide’ liet opmerken, 41 bij zijn regiedebuut Play Misty for Me en 63 toen hij voor Unforgiven een eerste Oscar(nominatie) in de wacht sleepte. Ondertussen is Clint 74 en wordt hij voor het eerst bedolven onder een regen van prijzen en positieve kritieken. Het was ooit anders.
THE GOOD, THE BAD AND THE UGLY
Persoonlijke projecten flopten (Honkytonk Man, White Hunter Black Heart), opdrachten werden weggehoond (Firefox, Space Cowboys) en literaire adaptaties kregen felle kritiek (The Bridges of Madison County, Midnight in the Garden of Good and Evil). Ook zijn privé-leven kwam vaak onder vuur. Recent portretteerde Patrick McGilligan hem in ‘Clint: The Life and Legend’ nog als een manipulator, geweldenaar, rokkenjager, luierik en gierigaard. Controverses sterken echter Eastwoods eigenzinnigheid.
Iedereen draait paranoiafilms in de jaren ‘70? Dan maakt Eastwood intimistische films (Play Misty for Me, Breezy), westerns (High Plains Drifter, The Outlaw Josey Wales) en geweldstudies (The Gauntlet). Men ontdekt ‘stijl’ in de jaren ’80? Eastwood herstelt het verhaal in ere met films die draaien rond de desintegratie van een individu (Bird, Honkytonk Man), de problematische vorming van een gemeenschap (Bronco Billy, Pale Rider) en waardencrisissen (Sudden Impact, Heartbreak Ridge).
BIRD
De jaren ’90 introduceren snelheid en visuele effecten? Met genrefilms waar actie bijzaak is (The Rookie, A Perfect World, Absolute Power) en morele drama’s (Unforgiven, True Crime) gaat Eastwood rustig zijn eigen weg. Na de eeuwwisseling scoort het blockbusterepos? Dan is het tijd voor kleinschalige menselijke tragedies. Sombere verhalen over leven, dood, liefde en keuzes (Blood Work, Mystic River, Million Dollar Baby).
Eastwoods eigenzinnigheid en zijn kritische zelfblik werden in Europa al gewaardeerd ten tijde van Pale Rider en Bird. In eigen land duurde het tot Unforgiven. Met het succes van Million Dollar Baby zet Eastwood er nu de stap van icoon naar legende. Hij blijft een klassiek Amerikaans verhalenverteller met een moderne kijk op cinema en een sombere visie op de wereld.
UNFORGIVEN
Nuchter bij kritiek én lof. De B-acteur werd een gevierd regisseur maar blijft onverstoord zijn weg vervolgen. Met tijdloze cinema. “Ik hou van het idee dat een film mensen zowel binnen twintig jaar als nu bevalt”, zegt Eastwood, “ik hoop dat mijn stijl de tijd doorstaat”. Volgende test: oorlogsdrama Flags of Our Fathers. 20 jaar na zijn onderschatte militaire gedragsstudie Heartbreak Ridge.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILM/TV/DVD, n° 551, april 2005)
MILLION DOLLAR BABY