Cultklassieker Big Wednesday: Melancholisch surfepos van John Milius
BIG WEDNESDAY
Het surfepos Big Wednesday is de beste en meest persoonlijke film van John Milius, een man die liever generaal dan filmmaker geworden was en in Hollywood vooral respect afdwong met scenario’s voor 1941 (Spielberg), The life and times of judge Roy Bean (Huston), Jeremiah Johnson (Pollack) en Apocalypse Now (Coppola). Als regisseur scoorde hij met Dillinger, The Wind and the Lion, Conan the Barbarian, Red Dawn, Farewell to the King en Flight of the intruder minder. Maar Big Wednesday bereikte wel een cultstatus.
Scenarist en regisseur John Milius is zoals zijn favoriete filmpersonages: ‘larger than life’ en balancerend op de grens van het karikaturale. Meer dan zijn ‘Bratt’-generatiegenoten Spielberg en Lucas bleek hij getekend door de Vietnamoorlog en de gevolgen van dat conflict op de Amerikaanse samenleving.
BIG WEDNESDAY
Milius is geboeid door het ontstaan van mythes, mannelijkheidscultus en geweld. Zijn absoluut meesterwerk is een fabel gebouwd op de Californische surfmythe. Big Wednesday is een kroniek die drie surfende vrienden volgt van jeugd tot volwassenheid. Tegen een metaforische achtergrond, vier seizoenen en evenveel golven, schetst Milius hun confrontatie met oorlog, verantwoordelijkheid, legende en vergankelijkheid. De film flopte in de bioscoop maar groeide uit tot een cultklassieker. De surfbeelden blijven onovertroffen.
John Milius haalt zowel in een documentaire (‘Capturing the Swell’) als in een audiocommentaar bij de dvd herinneringen op aan het maken van deze “afspiegeling van de tijdsgeest”. Hij praat als surfer bombastisch over de heroïek van de sport (“net een middeleeuwse veldslag”), de waardering van surfers (“voor de surfgemeenschap ben ik een legende”) en de poëzie van de oceaan.
BIG WEDNESDAY
We vernemen dat hij eigenlijk een roman wou schrijven (sporen daarvan vinden we in de voice-over teksten), dat de poort op het strand wees op “een belangrijke beschaving” en dat schrijvers (Faulkner, Kerouac en Melville) zijn helden waren. Milius toont zich trots op zijn film, wijst verschillende Ford-hommages aan, benadrukt de surfcodes en verklaart de link tussen surfers en de beat generation.
Big Wednesday is niet zozeer een ode aan de surfwereld en aan Amerika maar een verhaal van individuen, vrienden, die door een plaats en een passie met elkaar verbonden worden. “I remember the three friends best,” klinkt het in de openingscommentaar, “Matt, Jack, Leroy. It was their time. They were the big names then, the kings, our own royalty. It was really their place and their story.”
BIG WEDNESDAY
Dit surfepos op het ritme van de seizoenen is een film over eenzame, solitaire individuen op zoek naar vrienden en gelegenheden om te schitteren. Maar het is evenzeer een film over helden, idolen (“kings, our own royalty“) waar jongeren (en de kijker via hen) naar opkijken. Ook al blijken ze kwetsbaar, fragiel, menselijk.
De blik van deze goden is melancholisch, ze surfen op een golf van eerbied en verdriet maar genieten vooral van de kracht van de golven. De natuur overtreft de beschaving en de tijd is even genadeloos als cyclisch. Passie wordt doorgegeven van generatie op generatie, de aan het eind weggeschonken surfplank staat symbool voor inspiratie en verbondenheid met mens en natuur. Iedere generatie moet zijn ‘grote golf” hebben, een droom die samen kan nagejaagd worden.
IVO DE KOCK
BIG WEDNESDAY, John Milius, USA 1979, 120′, met Jan-Michael Vincent, Willian Katt, Gary Busey, Patti d’Arbanville; scenario John Milius & Dennis Aaberg; dis. Warner
BIG WEDNESDAY