The Red Turtle: Michael Dudok de Wit op zoek naar perfectie
THE RED TURTLE
De Nederlandse animatiefilmer Michael Dudok de Wit (wiens Oscarwinnende kortfilm Father and Daughter samen met The Aroma of Tea als bonus bij deze Blu-ray zit) maakte voor rekening van Studio Ghibli, de Japanse animatiestudio van Hayao Miyazaki (The Wind Rises) en Isao Takahata (The Tale of Princess Kaguya), het betoverend mooie The Red Turtle.
Het bij zijn première tijdens het filmfestival van Cannes fel geprezen The Red Turtle vertelt het verhaal van een naamloze man die tijdens een zeestorm op een verlaten eiland belandt. Hij wil ontsnappen met een vlot maar een grote, rode schildpad verhindert dit. Langzaam transformeert het realistisch avonturenverhaal in een surrealistisch Japans sprookje dat peilt naar de plaats van de mens in de wereld en de natuur. Een sprookje vol metaforen en symbolen dat bevreemdend en mysterieus blijft en schoonheid aan emotie koppelt.
THE RED TURTLE
In een VPRO-documentaire vertelt Michael Dudok de Wit (in Annecy anno 2015) hoe het Europees-Japanse project ontstond: “Ik kreeg een e-mail van Studio Ghibli met twee vragen: Father and Daughter vinden we geweldig, hebt u al een distributeur in Japan? Wij willen hem graag uitbrengen. Tweede vraag: wilt u een lange film voor ons maken?
Wat betreft de laatste vraag betreft vroeg ik: ‘Pardon, ik heb het niet goed begrepen. Wat wilt u precies?’ Ik heb er maanden over gedaan om het te verwerken. Ik kon het niet geloven. Het eerste wat ze vroegen was een synopsis. Die heb ik gestuurd, met tekeningen. Ik had eigenlijk nog geen idee voor een lange film maar wel een paar mogelijke thema’s. Eentje daarvan was een schipbreukeling op een tropisch eiland. Toen ik de synopsis indiende zei Studio Ghibli ‘ja, dat is interessant. Begin maar aan het scenario’.”
THE RED TURTLE
De documentaire voert ons meteen naar 2014 wanneer Dudok de Wit met het team van Studio Prima Linea in het Franse Angoulême werkt aan de computeranimatie. We zien hoe de animatiefilmer de ploeg stuurt en inspireert, de druk van producenten opvangt en vooral het werk alsmaar perfectioneert.
De vermoeidheid begint bij momenten te wegen en Dudok de Wit geeft met enige tegenzin toe dat hij vooral ‘regisseert’ en weinig zelf tekent: “ik ben niet creatief met mijn potlood maar wel creatief met het oplossen van problemen, het beslissen.” Samen met de noodzaak om een team eigenzinnige animatoren de stijl van de film te laten respecteren weegt dat op een man die blij is dat hij “in het weekend tijd heeft om rustig na te denken over een tekening.”
THE RED TURTLE
Tegelijk mijmert hij dat “bij iets mooi, iets dat je raakt, vergeet je de tijd, het gebeurt zoals het gebeurt in het moment en je vergeet het verleden en toekomst. Als dat gebeurt met deze film, als ik dat kan bereiken met mijn collega’s dan zou ik echt gelukkig zijn.”
Maar een medewerker onthult Dudok de Wits achilleshiel: “Het probleem is Michaels zucht naar perfectie. Voor hem is een beeld nooit echt af. Daarom ligt het niveau en de kwaliteit ook zo hoog. Maar elke kunstenaar moet kunnen stoppen. Het grootste probleem voor Michael is dat hij moeilijk kan zeggen ‘oké, nu kan ik niet beter. Het is goed, het is af.’ Zijn grootte concessie zal zijn dat hij nog een heel klein dingetje wil verbeteren maar dat hij toch moet stoppen.”
THE RED TURTLE
Dudok de Wit beseft zijn ‘probleem’: “ik wil geen goede film maken maken maar een fantastische film.” Leerlingen van de Londense Royal College of Art krijgen de opdracht “bewaar een kritische blik. Wanneer is iets goed genoeg en wanneer nog niet? Dat maakt het grote verschil tussen een briljante animatie en eentje die ermee door kan. Ik heb vaak meegemaakt dat twee animators aan een animatie werken en de één zegt: het is goed, ik ben tevreden, het is af. Het is zes uur, ik moet naar huis. Maar de ander zegt: de mijne is ook goed, maar het kan beter. En hij werkt de hele nacht door. De tweede animator betaalt een prijs omdat hij meer uren maakt. Maar hij gaat nét dat stapje verder waardoor het nog interessanter wordt. En het eindresultaat telt.”
THE RED TURTLE
Steeds keert de drang naar perfectie weer: “elk moment dat je hebt wil je dingen verbeteren”, “eigenlijk ben je nooit tevreden”, “je werkt naar een ideaal maar dat ideaal is niet te bereiken” en “je moet stoppen, het afgeven.” Zijn nachtmerrie is de realiteit: “je zou nog drie dagen willen hebben om iets te verbeteren maar weet dat het niet kan.” De weg naar schoonheid loopt via perfectionisme en melancholie.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 672, februari 2017)
THE RED TURTLE: Michael Dudok de Wit, J-F 2016, 80′; scenario Pascale Ferran & Michael Dudok de Wit; prod. Studio Ghibli; extra’s: kortfilms, TV-documentaire; FILM: **** / EXTRA’S: ****; dis.Lumière.
THE RED TURTLE