David Fincher: Op zoek naar de betekenis der dingen

DAVID FINCHER: The Social Network

“Film is verbonden met wetenschap, technologie en vakmanschap,” zegt David Fincher, “maar echt essentieel is de manier waarop je emoties communiceert aan een publiek. Niemand gaat naar de bioscoop alleen maar om een perfect beeld te zien”. Aldus de beeldtovenaar van Seven, Fight Club, Panic Room en Zodiac.

Naar aanleiding van de release van Gone Girl geeft Capricci een édition augmentée uit van Guillaume Orignacs essay ‘David Fincher ou l’heure numérique’. Die ‘nieuwe editie’ is enigzins misleidend want wie een analyse van Finchers nieuwste thriller verwacht, komt bedrogen uit. Gelukkig is de studie van wat vooraf ging aan deze romanverfilming erg sterk, waardoor we deze marketingtruc met de mantel der liefde willen bedekken.

DAVID FINCHER: Op de set van The Girl With The Dragon Tattoo

Orignac wijst er in zijn portret van de nouveau maître des signes à Hollywood op dat het statuut van David Fincher in amper 15 jaar tijd fel veranderd is. Van de vakman (Alien 3) met een eerste commercieel succes in 1996 (Seven) die voortbouwt op een carrière van commercials en clips evolueerde hij tot een door de industrie èn cinefielen gerespecteerd cineast.

Finchers parcours loopt via een schandaalfilm met cultallure (Fight Club) en een oefening in claustrofobe paranoia (Panic Room) over een originele, experimentele thriller (Zodiac) tot drie drama’s over individuën die meegesleurd worden door een lawine aan tekens die ze trachten te interpreteren en beheersen: The Strange Case of Benjamin Button, The Social Network en The Girl with the Dragon Tattoo.

PANIC ROOM

De stijl van Fincher is met de jaren rustiger geworden maar de onrust blijft onderhuids aanwezig (in zijn niet met naturalisme te verwarren realisme huist het monster bij de buren en niet ergens ver weg) terwijl de rode draad een streven is de paranoia en obsessies van New Hollywood te fusioneren met de huidige tijdsgeest.

Orignac wijst op de gelijkenissen en verschillen met de politieke paranoia cinema van de jaren 70 (The Conversation, Three Days of the Condor, Klute, The Parallax View en All the president’s men): “De heroïsche strijd van een eenzaam individu tegen een occult netwerk van machtige mensen maakt plaats voor een collectieve en obsessieve activiteit van mannen die in de samenleving circulerende boodschappen trachten te decoderen. Fincher houdt zich enkel bezig met de relatie tussen mensen en de onstuitbare storm van tekens die de wereld meesleurt”.

THE CURIOUS CASE OF BENJAMIN BUTTON

Met een kritische blik analyseert Fincher volgens Orignac de conflicten en nachtmerries van een samenleving in de ban van digitale krachten. Daardoor kruipt hij in de geest van met slapeloosheid kampende helden die op zoek gaan naar de betekenis der dingen (morele vragen zijn daarbij bijzaak) en naar hun plaats in een somber universum.

David Fincher is modern en klassiek, “hij tracht de klassieke transparantie over te plaatsen naar digitale cinema”. Het politieke maakt daarbij plaats voor anthropologie: “De machines die technische tools waren die eerst bemiddelden tussen mens en natuur, dan tussen mensen onderling, deze machines geven nu vorm aan onze menselijkheid door ze te dromen en te verbuigen in codes”.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in Filmmagie, 649, november 2014)

Guillaume Orignac, David Fincher ou l’heure numérique, Capricci, Parijs, 2014, 107 pag., € 7,95

GONE GIRL