Ramin Bahrani’s 99 Homes: Maatschappijkritische thriller

99 HOMES: Kill Bankers

Nieuwsgierigheid is een term die in elk gesprek met Ramin Bahrani terugkeert. Net als empathie. De Iraans-Amerikaanse cineast, door Roger Ebert nog omschreven als “de beste nieuwe Amerikaanse regisseur van de laatste jaren”, weet als geen ander hoe via montage, fotografie en dramatische effecten een verhaal te vertellen maar hij kijkt toch vooral gefascineerd naar mensen en de wereld waarin ze leven.

Bahrani startte zijn filmcarrière in 2000 met een zoektocht naar zijn roots (Strangers) en focuste daarna driemaal op outsiders: een man die een aluminium koffie- en bagelkarretje door de straten van Manhattan duwt (Man Push Cart), in garages werkende Latino weeskinderen (Chop Shop) en een Senegalese taxichauffeur die optrekt met een oude, blanke Amerikaan (Goodbye Solo). Tijd voor een nieuwe oriëntatie dacht Bahrani en At Any Price draaide om het morele conflict in het hart van twee Amerikaanse iconen: een landbouwer en een autopiloot. Dennis Quaid en Zac Efron worstelen met de code waarmee Amerikanen succes afmeten en botsen met de industrialisering van de landbouw en de copywriting van zaden.

99 HOMES

Ook Bahrani’s zesde film, 99 Homes, projecteert een moreel conflict tegen een achtergrond van een samenleving in crisis. De regisseur-scenarist begon opnieuw uit nieuwsgierigheid aan dit project. Hij wou peilen naar de menselijke impact van de crisis in de huizensector van 2007-2008, een periode waarin ontelbare mensen hun huizen verloren aan de banken. Via research stuitte hij op grote menselijke drama’s maar ook op misleiding en bedrog. Haast automatisch kwam Bahrani uit bij een thriller. Maar wel een emotiegedreven, menselijke en kritische thriller. “A thriller with a humanist heart” dixit Bahrani.

99 Homes vertelt het verhaal een jongeman die met zijn moeder en zoon uit de ouderlijke woning wordt gezet wanneer hij door de aannemer waarvoor hij werkt niet betaald wordt en het afbetalingsplan aan de bank niet kan volgen. Dennis belandt met zijn familie in een motel waar ook andere mensen die uitgedreven werden hun toevlucht nemen. Om zijn huis te recupereren maakt hij een deal met de duivel, hij gaat werken voor de man die hem op straat heeft gezet.

Rick Carver is niet enkel genadeloos tegenover de mensen wiens huizen hij overneemt, hij zet ook allerlei bedenkelijke combines op om zoveel mogelijk geld aan de crisis te verdienen. “Ik heb nooit zoveel verdiend als tijdens deze crisis,” bekent hij. Zijn advies aan Dennis: “Don’t get emotional about real estate”. En verwijzend naar de losers die geld uit arbeid trachten te verdienen: “Ze zijn overkop gegaan omdat ze huizen maakten, ik bezit huizen”.

99 HOMES

Het gaat snel financieel beter met Dennis. Hij verdient sloten geld aan het niet altijd legaal handeltje en klimt op in de immowereld. Maar de persoonlijke prijs die hij betaalt is groot. Zijn familie haakt verbijsterd af en zelf geraakt hij in gewetensnood. De suspense schuilt in de vraag hoe ver hij gaat in het beschadigen van mensen en het vernietigen van zichzelf.

Wie Bahrani kent weet dat niemand ongeschonden uit het verhaal komt en dat elke loutering bitter blijft smaken. Maar de kracht van 99 Homes is dat Bahrani zoals Renoir illustreert dat elke mens zijn redenen heeft en niemand volledig slecht is. Het kwaad schuilt in het systeem. Een onmenselijk systeem gebaseerd op uitbuiting – de titel verwijst naar de door de Occupy-beweging ontmaskerde 1% – en corruptie. Maar ook een systeem dat klassieke waarden overboord heeft gezet.

“Homes zijn belangrijk in onze levens” zegt Bahrani en die verankering wordt in de harde economische wereld genegeerd. Rick (een gepast mysterieuze Michael Shannon) formuleert het cynisch: “Huizen zijn maar dozen, het enige wat telt is hoeveel je er hebt”. Dat ziet Ramin Bahrani anders. Een home is verbonden met roots en identiteit. En dus levensbelangrijk. Elke crisis is ook moreel.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 664, april 2016)

GENRE drama

REGIE Ramin Bahrani

SCENARIO Ramin Bahrani, Bahareh Azimi & Amir Naderi

FOTOGRAFIE Bobby Bukowski

MUZIEK Antony Partos & Matteo Zingales

CAST Andrew Garfield (Dennis Nash), Michael Shannon (Rick Carver), Laura Dern (Lynn Nash), Noah Lomax (Connor Nash), Tim Guinnee (Frank Green)

99 HOMES